De aanschaf van een reptiel of amfibie

Voordat u beslist of u terrariumdieren wilt houden, is het verstandig om na te gaan of deze dieren bij u en uw leven passen. Hieronder leest u waar u zoal aan moet denken.

Tijd voor verzorging?

Een terrarium onderhouden hoeft niet heel veel tijd te kosten, maar dit is van een aantal zaken afhankelijk. Is het een relatief schoon dier, of een dier dat de bak snel vies maakt? In dat laatste geval zult u vaker bezig zijn met het schoonhouden van het terrarium. Hoe eenvoudig en snel dat schoonmaken is, is op zichzelf ook weer afhankelijk van het type dier en het type terrarium. Moet er dagelijks gesproeid worden? Hoe vaak moet er gevoerd worden? Heeft u tijd en zin om zelf voedseldieren te kweken?

Daarnaast is het belangrijk om regelmatig de dieren te controleren. Zaken waar u op moet letten zijn: gaat het nog goed met de dieren, hebben ze geen beschadigingen, komen ze bijvoorbeeld goed door hun vervelling heen, bewegen ze normaal, enzovoorts.

Bij het terrarium zelf moet u minstens dagelijks even controleren of zaken als temperatuur en luchtvochtigheid nog in orde zijn.

Voldoende ruimte beschikbaar?

De ruimte die een reptiel of amfibie nodig heeft, is onder andere afhankelijk van de grootte van het dier en zijn beweeglijkheid. Er zijn terraria die minder dan een halve meter lang zijn, maar ook terraria van enkele meters lengte. De hoogte kan ook een belangrijke factor zijn, afhankelijk van het type dier.

Het terrarium moet op een rustige plaats kunnen staan. De gang waar iedereen steeds langsloopt, een plekje naast de geluidsinstallatie of dichtbij de televisie zijn daarom geen geschikte plaatsen. Een rustige hoek in de woonkamer, of zelfs een aparte kamer waar het terrarium en alle toebehoren neergezet worden, is wel geschikt.

Als u meerdere dieren wilt houden, kan een aanvullende quarantainebak noodzakelijk zijn. Wanneer u levende voedseldieren gaat kweken, hebt u ook daar aparte bakken voor nodig.

Wat vinden huisgenoten ervan?

Het is belangrijk dat het hele gezin achter de aanschaf van een terrariumdier staat. Niet iedereen vindt reptielen of amfibieën even leuk, datzelfde geldt ook voor (levende) voedseldieren.

Terrariumdieren zijn kijkdieren, die over het algemeen niet gehanteerd moeten worden. Is dat het type dier dat uw huisgenoten ook leuk vinden? Hou er rekening mee dat kinderen bij veel soorten niet zonder toezicht bij de dieren mogen komen. Veel kinderen hebben liever een dier dat aangeraakt en geaaid mag worden.

Sommige dieren, zoals bijvoorbeeld bepaalde soorten kikkers, kunnen behoorlijk geluid maken, ook ‘s nachts. Zitten uw huisgenoten daar op te wachten?

Allergie

Voor mensen die allergisch zijn voor dieren met haren of veren, kunnen terrariumdieren de perfecte huisdieren zijn. Toch zijn er ook mensen die een allergie hebben voor reptielen of amfibieën. Dit komt gelukkig maar zelden voor.

Over het algemeen zullen uw buren geen last hebben van uw dieren, tenzij u een luidruchtige soort houdt, zoals bijvoorbeeld bepaalde kikkers. In dat geval is het zaak om voor een goede geluidsisolatie te zorgen.

Sommige dieren, zoals bijvoorbeeld slangen, zullen niet door iedereen gewaardeerd worden. Uw buren zullen er weliswaar niet direct last van ondervinden, maar vinden uw dieren misschien eng. Zorg er uiteraard te allen tijde voor dat uw dieren niet kunnen ontsnappen.

Als u in de zomer dieren buiten houdt, bijvoorbeeld schildpadden in uw vijver, zorg er dan ook voor dat deze niet kunnen ontsnappen. Niet alleen zullen uw buren hier niet altijd even blij mee zijn, maar ontsnapte exoten kunnen ook voor faunavervalsing zorgen. De roodwang-, geelwang-, en geelbuikschildpad (Trachemys scripta) werden vroeger veelvuldig gehouden. Deze dieren staan per 2016 op de Unielijst invasieve exoten en mogen nu niet meer gehouden en verhandeld worden. Ook kweek is niet langer toegestaan. Als u zo’n dier bezit, mag u hem houden tot het dier overlijdt. Verkoop of weggeven is niet toegestaan. U moet er bovendien voor zorgen dat er niet mee gekweekt wordt en dat de dieren niet kunnen ontsnappen om faunavervalsing te voorkomen.

Vraag na of de dieren die u wilt houden, wel toegestaan zijn (zie ook het kopje ‘Uw terrariumdieren en de wet’).

Het houden van reptielen en amfibieën vergt onder andere verstand van terrariumkunde. Er komt heel wat bij kijken om een geschikt terrarium op de juiste wijze in te richten en te onderhouden. Denk alleen al aan een juiste plaatsing van de verschillende lampen en het regelen van temperatuur en vochtigheidsgraad. Zorg er daarom voor dat u beslagen ten ijs komt en verzamel vooraf al informatie. Zo hoeft u straks niet gehaast op zoek naar kennis en bovendien geeft een goede voorbereiding ook al veel voorpret.

Een goed beginpunt is het artikel ‘Het terrarium’. Verder kunt u per diersoort informatie vinden in de LICG huisdierenbijsluiters. Daarnaast kunt u informatie inwinnen bij bijvoorbeeld een liefhebbersvereniging en bij een goede terrariumspeciaalzaak. Een ervaren en betrouwbare kweker zal u ook veel kunnen vertellen en laten zien.

Het hebben van een terrariumdier heeft consequenties voor uw leven. Als u bijvoorbeeld op vakantie wilt, is het belangrijk dat u mensen kent die de verzorging van uw dier over kunnen en willen nemen. Ook financieel zijn er consequenties, u moet rekening houden met extra kosten voor zo lang als uw dier(en) leven.

De kosten van de aanschaf van een reptiel of amfibie zijn heel uiteenlopend. Dit is uiteraard afhankelijk van het soort dier, maar ook de leeftijd / grootte van het dier, het geslacht en de zeldzaamheid spelen hierbij een grote rol.

De aanschafprijs van een reptiel of amfibie kan variëren van enkele euro’s tot enkele duizenden euro’s. De kosten van een terrariumbak met inrichting en lampen zijn voornamelijk afhankelijk van de grootte en het type lampen, maar u moet rekening houden met enkele honderden euro’s voor een wat grotere bak.

Naast deze eenmalige aanschafkosten zijn er ook terugkerende kosten. Denk daarbij aan kosten voor voer en vitaminen- en mineralenpreparaten. De bodembedekking moet regelmatig verschoond worden en in sommige gevallen hebt u met enige regelmaat nieuwe planten nodig. De UV-lampen moeten minimaal jaarlijks, of vaker vervangen worden, wat geld kost. Verder verbruikt een terrarium energie door de lampen en verwarming.

Als uw dier iets mankeert, kunt u te maken krijgen met medische kosten.

Het is verstandig om al voordat u reptielen of amfibieën aanschaft te bedenken wie er voor de dieren zorgt als u dat (tijdelijk) niet kunt. Bijvoorbeeld als u op vakantie gaat, onverhoopt ziek wordt of om een andere reden even niet zelf voor uw dieren kunt zorgen. Het is vaak lastig om een buurman of vriend in te schakelen. De meeste mensen hebben geen ervaring met terrariumdieren of vinden ze zelfs eng. U wilt natuurlijk wel dat uw dieren de juiste (specialistische) zorg krijgen!

Als u niemand in uw directe omgeving kent met verstand van zaken, dan kunt u proberen via een liefhebbersvereniging een oppas te regelen. Misschien dat een andere liefhebber bij u in de regio woont en regelmatig langs kan komen om de dieren te voeren en te inspecteren. Of wellicht dat iemand gedurende uw afwezigheid in uw huis kan komen logeren.

Een andere optie is dat u de dieren tijdelijk bij iemand anders brengt. Let er daarbij op dat de dieren gescheiden blijven (quarantaine) van andermans dieren. Ook bij een terrariumspeciaalzaak zou u kunnen informeren naar de mogelijkheden van tijdelijke opvang.

Belangrijk: In het artikel ‘Dieren die als huisdier toegestaan zijn‘ vindt u alle relevante wet- en regelgeving duidelijk uitgelegd. Daarin staan ook handige tips waar u meer informatie kunt vinden. Hieronder volgt slechts een kort overzicht van de hoofdpunten.

Met terrariumdieren zijn er verschillende zaken waar u rekening mee moet houden. Veel reptielen en amfibieën vallen onder de CITES regelgeving. Deze diersoorten worden met uitsterven bedreigd, daarom gelden er regels voor onder andere vangst, bezit, handel, kweek en transport.

Controleer of het dier van uw keuze op één van de CITES bijlagen staat vermeld. Controleer ook meteen of het dier binnen Europa misschien onder nog strengere EU regels valt (EU Bijlagen bij Basisverordening EG338/97). U kunt dit doen door de wetenschappelijke naam van het dier in te vullen in de Species+ zoekmachine.

TIP: Op de website van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) staat een handig CITES-stappenplan dat u kunt volgen.

Afhankelijk van de status van het dier, zult u bijvoorbeeld een aankoopbewijs moeten kunnen laten zien, vergunningen moeten aanvragen en/of een administratie moeten bijhouden. Zorg dat u van de verkoper de juiste papieren bij uw dier krijgt!

Met Terrafile kunnen houders van terrariumdieren via een digitaal platform hun administratie bijhouden volgens de geldende regelgeving.

In het kader van de Omgevingswet met daaronder het Besluit actieve leefomgeving mag u geen reptielen of amfibieën uit het wild vangen om als huisdier te houden.

Daarnaast mag u uiteraard geen uitheemse dieren vrijlaten in de Nederlandse natuur, omdat dit voor faunavervalsing kan zorgen. Er geldt een Europees verbod op bezit, handel, kweek, transport en import van een aantal schadelijke exotische planten en dieren. Deze exotische soorten staan op de zogenoemde Unielijst. Dit is geregeld in Verordening (EU) nr. 1143/2014 en Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1141. Sommige reptielen en amfibieën mogen om die reden niet gehouden worden als huisdier.

Verder is het voorafgaand aan de aanschaf belangrijk om te controleren of uw gemeente regels heeft met betrekking tot het houden van deze dieren. Het gaat hierbij voornamelijk om giftige dieren, maar ook voor minder gevaarlijke dieren is het mogelijk dat er regels zijn opgesteld in de Algemene Plaatselijke Verordening (A.P.V.) van de gemeente.

Als u in een huurwoning woont, is het mogelijk dat de woningbouwvereniging regels kent met betrekking tot het houden van bepaalde soorten huisdieren.

Het houden van terrariumdieren kost tijd. Voor de verzorging, het schoonhouden van uw terrarium en bijvoorbeeld voor het zelf kweken van voedseldieren. Maar als u bewust voor deze dieren kiest, krijgt u er ook veel voor terug. Het zijn ontzettend leuke dieren om te observeren. Of u nu voor kleurrijke kikkertjes kiest, voor enthousiast klimmende gekko’s of voor fascinerende wandelende takken: ze hebben allemaal hun eigen interessante eigenschappen. Als u bewust voor uw dier(en) heeft gekozen, zult u het een plezierige tijdsbesteding vinden.

Reptielen en amfibieën zijn er in allerlei soorten en maten. Het aantal diersoorten dat als huisdier gehouden wordt, is enorm groot. Verdiep u goed in de verschillende soorten, zodat uw uiteindelijke keuze ook echt past bij uw wensen. Kiest u voor een dier dat behoorlijk groot kan worden, of wilt u liever dieren die relatief klein blijven? Er zijn heel beweeglijke dieren, maar ook dieren die nauwelijks van hun plaats komen. Kleurrijk, of juist gecamoufleerd. Handtam te maken, of erg schuw en stressgevoelig. Dag- of nachtactief.

Wilt u één dier houden, of juist meerdere dieren bij elkaar? Van hetzelfde soort, of verschillende soorten? En in dat laatste geval: welke soorten passen eigenlijk bij elkaar? Veel diersoorten kunnen namelijk beter niet gecombineerd worden met andere dieren in een terrarium.

Veel terrariumdieren hebben levend voer nodig, bijvoorbeeld krekels. Wilt u levend voer geven, of juist niet? En als u levend voer geen probleem vindt, wilt u dit dan zelf kweken?

Sommige diersoorten leven maar enkele jaren, maar andere soorten kunnen tientallen jaren oud worden. Niet ieder terrariumdier is even geschikt voor beginners. Er zijn terrariumsoorten die erg gevoelig zijn voor stress en flinke eisen stellen aan hun leefomgeving. Ook zijn er diersoorten die gevaarlijk kunnen zijn voor mensen en om die reden alleen geschikt zijn voor ervaren terrariumhouders.

Misschien heeft u al een bepaald beeld bij wat u zou willen, maar het kan ook zijn dat u zich nog volop aan het oriënteren bent. Neem uitgebreid de tijd om uit te vinden wat u aanspreekt, zodat u geen teleurstelling tegemoet gaat. In onderstaande tabel vindt u een aantal kenmerken van verschillende terrariumdieren. Wellicht helpt dit u een eerste selectie te maken. Voor meer informatie kunt u de LICG Huisdierenbijsluiters raadplegen, zodat u een goed overwogen keuze kunt maken.

Klik op de tabel voor een groter formaat in PDF.

Bij reptielen en amfibieën kunnen, net als bij andere diersoorten, erfelijke gebreken voorkomen. Het kweken op speciale kleuren en patronen die afwijken van de natuurlijke vorm (‘morphs’), lijkt een rol te spelen bij het ontstaan van erfelijke afwijkingen. Een voorbeeld van zo’n erfelijke aandoening is het Wobbler syndroom bij sommige slangensoorten. Ook andere aandoeningen kunnen voorkomen, hoewel hier weinig onderzoek naar gedaan is. Denk daarbij bijvoorbeeld aan overgevoeligheid voor licht of slechter vervellen. Inteelt kan een rol spelen, hoewel de negatieve effecten hiervan bij reptielen en amfibieën grotendeels onbekend zijn. Het is echter niet aan te bevelen om generatie op generatie inteelt toe te passen.

Sommige dieren kunnen de Salmonella bacterie bij zich dragen. Met name jonge kinderen of mensen met een verminderde weerstand kunnen hier extra gevoelig voor zijn.

De keuze voor een jong of juist al een wat ouder dier hangt van een aantal zaken af. Het is natuurlijk afhankelijk van het soort dier hoe oud het dier überhaupt kan worden.

Jonge dieren worden veel aangeboden. Ze zijn over het algemeen kwetsbaarder, zeker als ze nog echt heel jong zijn. Daar staat tegenover dat ze vaak ook (stukken) goedkoper zijn dan oudere dieren.

Sommige dieren hebben als ze jong zijn een klein terrarium nodig. Wanneer ze meteen in een grote bak gezet worden, kunnen ze bijvoorbeeld hun prooi niet vinden. Dat betekent dat u na verloop van tijd een grotere bak moet kopen, wat extra kosten met zich meebrengt. Een alternatief daarvoor is meteen met een groot terrarium te beginnen, maar deze in het begin met een tussenschot te verkleinen.

Jonge en oude dieren kunnen vaak niet samen gehouden worden vanwege het verschil in grootte. Er zijn veel diersoorten die dan kannibalistisch worden, waarbij het oudere, grotere dier het jonge dier opeet. Als u voor een diersoort kiest die u als paar of als groep wilt gaan houden, is het om die reden belangrijk dat ze qua leeftijd (grootte) met elkaar matchen.

Voor dieren die alleen (solitair) gehouden worden, maakt het niet uit of u kiest voor een man of een vrouw. Bij sommige diersoorten kunnen de vrouwen eieren leggen, ongeacht of er een man aanwezig is. Het is dan wel belangrijk om te zorgen voor een geschikte huisvesting, waarbij een vrouw altijd haar eieren kwijt kan. Dit kan anders resulteren in legnood.

Als u voor een paar of een groep dieren gaat, dan is de beste combinatie vaak een man met één of meerdere vrouwen. Meerdere mannen samen gaat meestal mis. Zoek van tevoren goed uit welke combinatie voor de diersoort van uw keuze aanbevolen wordt.

Veel reptielen en amfibieën kunnen als paar of in een (kleine) groep gehouden worden, maar er zijn ook dieren die het beste alleen gehouden worden. Zet in die gevallen dan ook niet zomaar andere dieren erbij om ruzie en verwondingen te voorkomen.

Wilt u een terrarium samenstellen met meerdere verschillende diersoorten samen? Laat u dan goed informeren bij bijvoorbeeld een terrariumspeciaalzaak of liefhebbersvereniging, want veel dieren kunnen niet samen gezet worden! Kies alleen dieren die van nature ook in hetzelfde klimaat leven en die elkaar verdragen. Voor een beginnend terrariumhouder is het sowieso niet aan te raden om meteen met dergelijke combinaties te beginnen.

Het is belangrijk om naar een betrouwbaar adres te gaan om uw reptiel of amfibie aan te schaffen. U wilt immers een gezond dier, dat aan de verwachtingen voldoet. Een goede kweker of verkoper zal u ruimschoots informatie kunnen geven over zowel het dier van uw keuze als over de manier van huisvesten en voeden. U kunt informatie krijgen over het verschil tussen wildvang en nakweek (kies indien mogelijk altijd voor dat laatste). Indien van toepassing, zult u van hem/haar bovendien correcte CITES papieren krijgen.

Terraria kunt u op verschillende plaatsen aanschaffen. Er zijn in Nederland meerdere terrariumspeciaalzaken, die zich volledig toegelegd hebben op de verkoop van terrariumdieren. Over het algemeen hebben deze zaken een groter aanbod van soorten en daarnaast veel kennis en ervaring. Daarnaast zijn er ook ’algemene’ dierenspeciaalzaken die terrariumdieren verkopen. Hierbij is het aanbod qua soorten vaak wat beperkter dan bij een terrariumspeciaalzaak. Koopt u een dier bij een speciaalzaak, dan is het prettig als deze is aangesloten bij dierenbrancheorganisatie Dibevo. De hierbij aangesloten zaken hebben een klachtenregeling en een geschillencommissie.

Een andere mogelijkheid is om rechtstreeks bij een kweker dieren te kopen. Dit kan een particulier zijn of iemand die beroepsmatig dieren kweekt. Dit zijn vaak liefhebbers die zich helemaal op een bepaald soort reptiel hebben toegelegd en daar veel over kunnen vertellen.

Tot slot is het soms mogelijk om op een beurs dieren te kopen. Het kopen van dieren bij een beurs brengt wel risico’s met zich mee. Het is op zo’n beurs vaak lastig om uitgebreide voorlichting te krijgen. Soms komt u er pas achteraf achter dat de papieren niet volledig zijn (CITES) en niet iedere verkoper is achteraf nog te bereiken. Daarnaast worden de dieren op zo’n dag blootgesteld aan een heleboel stress.

Ongeacht waar u een dier koopt, is het verstandig om van te voren een lijstje te maken van dingen die u wilt vragen en zaken waar u op moet letten. Neem u voor om geen dier te kopen als uw vragen niet beantwoord kunnen worden of als u twijfels heeft.

Waar u een dier ook koopt, u moet altijd op een aantal zaken letten. Als deze niet in orde zijn, kunt u het dier beter niet kopen. U bespaart uzelf veel problemen door een goede voorbereiding en door overhaaste beslissingen te voorkomen. U moet bijvoorbeeld letten op het uiterlijk en de gezondheid van de dieren. Het is bovendien belangrijk dat de kweker de tijd neemt om uw vragen te beantwoorden en dat u hem altijd later nog mag benaderen met vragen.

Natuurlijk is het belangrijk om met gezonde dieren te beginnen. Zieke dieren kunt u aan verschillende zaken herkennen, zoals afwijkingen in de bouw van het dier of beschadigingen van de huid of van de ledematen. Ook kan een dier door parasieten of verkeerde voeding te dun of juist te dik zijn. In de LICG Huisdierenbijsluiters vindt u de specifieke aandachtspunten voor het dier van uw keuze.

Het verblijf van de dieren moet schoon zijn, de dieren moeten niet in een vervuilde of overbevolkte bak zitten. Kies bij voorkeur voor nakweekdieren. Wildvangdieren zijn vaak besmet met (in- of uitwendige) parasieten, dragen regelmatig ziekten bij zich en zijn veel gevoeliger voor stress. Nakweekdieren zijn beter gewend aan het leven in een terrarium. Daarnaast zijn er belangrijke ethische overwegingen om te kiezen voor in gevangenschap geboren dieren. De wilde populaties van sommige dieren staan onder druk door het wegvangen van dieren voor de terrariumindustrie.

Ga na of er sprake is van verantwoorde kweek. Sommige dieren zijn zo gemakkelijk te kweken dat er een overaanbod is. Soms is er sprake van veel inteelt in een lijn, wat niet aan te bevelen is. Ga ook niet zomaar voor de ‘aparte kleuren’. Het zijn mutaties waardoor een dier anders gekleurd is, een ander patroon heeft of anders gebouwd is dan dat de dieren van nature zijn. Sommige van deze mutaties kunnen nadelen met zich meebrengen, zoals slecht vervellen of overgevoeligheid voor licht.

Controleer of de papieren in orde zijn. Verdiep u van te voren in de CITES status van een dier. De actuele status is op te zoeken door de wetenschappelijke naam van het dier in te vullen in de Species+ zoekmachine. Afhankelijk van de CITES status moeten er bepaalde papieren bij het dier aanwezig zijn en moet u eventueel zelf ook een administratie bij gaan houden. Gebruik een koopcontract of, als er geen betaling is, een overdrachtsovereenkomst. Zo kunt u aantonen dat het dier van u is, maar ook wat de afkomst van het dier is. Dat is bijvoorbeeld belangrijk als het gaat om dieren die nu (of in de toekomst) onder de CITES regelingen vallen.

Koop geen dier op een moment dat het zo druk is dat er geen tijd en mogelijkheden zijn om vragen te stellen. U mag van de verkoper verwachten dat hij rustig de tijd neemt om u de dieren te laten zien en uw vragen beantwoordt. De meeste kwekers vinden het prima als u nog even wilt nadenken over de aanschaf, sommige staan er zelfs op.

Voor u uw dier in huis krijgt is het verstandig om te zorgen dat u alles klaar heeft staan. Het terrarium moet volledig ingericht zijn. Zeker als het uw eerste terrarium is, is het verstandig om dit al twee tot drie weken van te voren klaar te maken. Het duurt namelijk soms wel twee weken voordat het klimaat in het terrarium is gestabiliseerd. U kunt dan bovendien nog oefenen met het correct krijgen van zaken als temperatuur en luchtvochtigheid voordat het dier er is. De kans is groot dat u nog tegen onverwachte zaken aan loopt en dan is het fijn dat u nog ruimschoots de tijd heeft om dit aan te passen.

Ook is het handig om vooraf met medebewoners (gezinsleden / huisgenoten) af te spreken welke regels er gaan gelden. Zeker als er jonge kinderen in huis zijn, is het zaak dat zij het terrarium niet kunnen openen. Een slotje om dit te voorkomen is dan aan te bevelen! Leer hen bovendien dat bijvoorbeeld slaan of tikken op de ruit niet toegestaan is. Neem ook goede hygiëne regels in acht; was na werkzaamheden in of rondom het terrarium altijd uw handen. Gebruik vaste spullen (bakken, emmers, poetsspullen) voor het schoonmaken van het terrarium en zorg dat deze niet gebruikt worden voor andere zaken.

Regel een geschikte transportbox als u uw dieren gaat ophalen. Vaak worden hiervoor bijvoorbeeld tempex / piepschuim dozen of koelboxen gebruikt: beiden zijn goed isolerend. Eventueel kan een warmtebron, zoals een kruik of heatpack toegevoegd worden. Zorg er bij een tempex doos voor dat het dier geen direct contact heeft met de tempex, omdat dit kan afbrokkelen. Probeer het transport zo comfortabel mogelijk te maken voor het dier om stress te voorkomen.