Als je dier bang is voor vuurwerk

09-12-2024

Voor heel veel dieren is het jaarlijkse vuurwerk rondom de jaarwisseling doodeng. Die angst kan grote gevolgen hebben voor onze huisdieren en is ook heel vervelend voor hun eigenaar. Hoe help je jouw dier zo goed mogelijk?

Waarom zijn dieren bang voor vuurwerk?
Vuurwerk heeft veel kenmerken waarvoor dieren van nature bang zijn: plotseling, hard geluid, lichtflitsen en de geur van kruit en rook. Maar niet elk dier is even bang. Bij het ontstaan van vuurwerk zijn twee zaken erg belangrijk:

1. De aanleg waarmee het dier geboren wordt. Dieren kunnen een erfelijke aanleg hebben om gevoelig te zijn voor geluiden. En dieren van moeders die tijdens de dracht veel stress hadden, zijn zelf ook gevoeliger voor stress.
2. Ervaringen van het dier. Het is erg belangrijk dat jonge dieren op een prettige manier leren dat ze niet bang hoeven te zijn voor harde geluiden. Dat moet je wel goed begeleiden, zodat ze niet schrikken en juist angstig worden.
   
   Ook als een dier later eens flink schrikt van vuurwerk, kan dat ervoor zorgen dat hij angstig wordt voor harde knallen. Bij honden blijkt dat slechte ervaringen die ze in hun puberteit hebben, erg veel indruk maken en veel invloed kunnen hebben op hun latere leven. Pubers moeten dus extra beschermd worden!

Bij honden blijkt dat angst voor geluiden te maken kan hebben met gezondheidsproblemen. Het komt bovendien vaak samen voor met andere angst, bijvoorbeeld angst om alleen te zijn.

Hoe merk je dat je dier bang is?
Dieren die bang zijn voor vuurwerk vertonen angstgedrag. Bij honden zie je bijvoorbeeld dat ze trillen, zich verstoppen, weglopen, hijgen, zich klein maken, hun staart laag houden en hun oren naar achteren doen, onrustig heen en weer lopen of gaan blaffen. Andere stresssignalen die je kunt zien zijn bijvoorbeeld hun bek aflikken, een pootje heffen, niet eten, zich krabben of een schilferige huid krijgen.

Katten met angst hebben grote pupillen, ademen sneller, houden hun oren wat meer naar opzij of naar achteren, kunnen meer gaan miauwen of juist stiller zijn dan normaal en houden alles heel goed in de gaten. Ze kunnen vluchten en zich verstoppen, maar ze kunnen ook ‘bevriezen’ en ergens in elkaar gedoken blijven zitten. Angstige katten kunnen ook agressief worden naar alles en iedereen die in de buurt komt. Verder kunnen ze in huis gaan plassen of poepen, aan meubels gaan krabben, zich overdreven veel poetsen (tot kaalheid aan toe!) en door de stress zelfs een blaasontsteking krijgen.

Het is dus belangrijk om goed naar je dier te kijken, zodat je merkt wanneer hij last krijgt van stress en angst.

Wat kun je doen als je hond of kat bang is voor vuurwerk?
Het kan soms helpen om ver voordat er vuurwerk wordt afgestoken, gericht te gaan oefenen met geluiden. Maar in december is het daarvoor te laat.

Op het moment dat er eenmaal vuurwerk is, zijn er gelukkig ook verschillende dingen die je kunt doen:

• Laat je dier niet alleen.
• Laat honden bijtijds uit, ruim voordat het vuurwerk echt losbarst. Is het mogelijk om op oudjaarsdag met de hond naar een afgelegen gebied te rijden en hem daar uit te laten, doe dat dan, zodat hij zijn energie kwijt kan.
• Geef je dier steun. Wil hij bij je komen of tegen je aan zitten, sta dat dan toe. Praat rustig tegen je dier als jouw dier dat prettig vindt. Probeer zelf rust uit te stralen.
• Dwing je dier niet om iets te doen of om op een bepaalde plek te blijven, maar laat hem zelf kiezen waar hij zich het fijnst voelt.
• Maak een prettige, veilige plek voor je dier waar hij zich kan terugtrekken. Doe dat ruim van tevoren, zodat hij eraan kan wennen en kan leren dat dit een fijne plek is.
• Doe de gordijnen dicht om het licht af te schermen, zet eventueel een radio of tv aan om geluiden van vuurwerk te maskeren, maar let op dat daarop geen harde geluiden te horen zijn!
• Probeer je dier af te leiden met bijvoorbeeld voer, voerpuzzels, kauwbotten voor de hond of een jachtspelletje voor de kat.
• Bij een dier dat nog niet heel erg angstig is, maar wel wat alert is bij elke knal, kun je direct na elke knal een klein stukje geven van iets wat hij erg lekker vindt. Zo wordt de knal de voorspeller van iets fijns.
• Houd je dier binnen en voorkom ontsnappen. Bij katten kan het verstandig zijn ze al enkele dagen voor de jaarwisseling binnen te houden, omdat er ook dan al veel geknald wordt. Doe dan wel extra jachtspelletjes met hem, zodat hij zich niet gaat vervelen. Houd je hond buiten aan de lijn in de dagen voor de jaarwisseling, want een onverwachte knal kan ervoor zorgen dat hij de benen neemt. Zorg bovendien dat je hond of kat gechipt is en dat de registratie klopt: als hij er toch vandoor weet te gaan, dan is de kans dat je hem snel terug hebt een stuk groter!
• Vraag je dierenarts om medicatie. Doe dat ruim van tevoren, want sommige medicatie moet gestart worden op het moment dat het dier nog geen stress heeft, niet pas op het laatste moment. Maak dus alvast een afspraak!

Wat je vooral niet moet doen, is je dier straffen voor zijn angstige gedrag. Daar wordt zijn angst natuurlijk niet minder van!

Andere dieren dan hond en kat
Ook konijnen en andere dieren, zoals knaagdieren of vogels, kunnen bang zijn. Zorg dat ze veilig zitten en een veilige plek hebben waarin ze zich kunnen terugtrekken. Geef konijnen en knaagdieren genoeg schuilhokjes. Probeer ook hier geluiden en lichtflitsen af te schermen. Heb je vogels die los in huis vliegen, houd dan de gordijnen dicht zodat ze niet tegen het glas vliegen als ze in paniek raken. Blijf erbij en kijk of je het dier kunt afleiden met iets lekkers of bijvoorbeeld met voerspeeltjes. Heb je dieren die buiten leven, zorg dan dat ook zij veilig zijn. Dek eventueel volières of hokken af met brandwerende dekens. Zorg dat er wel genoeg frisse lucht in kan. Zet weidedieren zoals geiten of paarden op stal. Heb je een vijver, span dan een net zodat er geen vuurwerk in kan vallen.

Uitgebreide informatie over vuurwerk, vuurwerkangst, wat je daaraan kunt doen en hoe je jouw dier veilig door de jaarwisseling heen helpt, lees je in ons artikel over Vuurwerk.