Uw kat binnen of buiten?

De meeste katteneigenaren geven hun kat de vrijheid om zelf te beslissen of hij naar buiten wil of binnen wil blijven. De kat kan gaan en staan waar hij wil.  Daarnaast is er een groeiend aantal mensen dat hun kat liever binnenhoudt. De vraag rijst dan: is een kat binnen beter af of is het eerder onnatuurlijk en tegen de wil van uw kat in om hem binnen te houden? Voor beide standpunten valt wat te zeggen.

Vroeger kwamen alle katten buiten om te jagen, hun territorium te bewaken en om er hun behoefte te doen. Pas in de jaren vijftig werd de kattenbak uitgevonden en tot die tijd had een eigenaar weinig andere keuze dan zijn kat naar buiten te laten om zijn behoefte te doen. Door de ontwikkeling van de kattenbak begonnen steeds meer katteneigenaren hun kat, voor zijn eigen veiligheid, binnen te houden. Een kat die altijd binnen blijft, een 'binnenkat', heeft inderdaad een grotere kans op een lang leven en een goede lichamelijke gezondheid dan een buitenkat. Ook veroorzaakt een binnenkat geen overlast in de buurt. Van de andere kant heeft een binnenkat in vergelijking tot een 'buitenkat' ook meer kans op psychische problemen en gedragsstoornissen.

Een afweging maken

U zult de voor- en nadelen moeten afwegen en beslissen wat u het beste vindt voor uw eigen kat. Het is in ieder geval eenvoudiger om een kat vanaf jongs af aan binnen te houden dan om een kat die eerst buiten mocht die vrijheid af te nemen. Binnen komt uw kat minder snel in gevaarlijke situaties terecht, maar weegt dit voordeel op tegen de mogelijke gevolgen voor zijn gedrag? Een binnenkat brengt u na de jacht bijvoorbeeld geen (goedbedoelde maar ongewenste) dode vogeltjes of muizen, maar zijn jachtinstinct is niet verdwenen. U zult de kat alternatieven moeten bieden om dit natuurlijke gedrag voort te kunnen zetten anders kunnen problemen ontstaan. Het antwoord op de vraag 'binnen of buiten' hangt in de praktijk af van het karakter van uw kat en van de omstandigheden bij u in huis en in de omgeving.

De buitenkat

Een kat die naar buiten mag, heeft veel vrijheid maar staat ook bloot aan de gevaren van de buitenwereld. Dit zijn de belangrijkste risico´s:

• Ongelukken en/of verwondingen. Jaarlijks sterven vele katten in het verkeer. Als u in een stad woont of bij een drukke weg is dit risico groter. Ook honden, andere katten en mensen kunnen uw kat verwonden.
• Vergiftiging. Uw kat kan een vergiftiging oplopen door bestrijdingsmiddelen die in de tuin gebruikt worden of door het eten van vergiftigde prooidieren (muizen, ratten).
• Ziekte. Contact met de buitenomgeving en andere katten (zeker bij gevechten) kan ziekten met zich meebrengen, zoals bijvoorbeeld kattenaids (FIV), kattenleukemie (FeLV), niesziekte of kattenziekte.
• Parasieten. Uw kat loopt een groot risico op parasieten als vlooien, teken en wormen, die via de leefomgeving of via prooidieren worden overgebracht.
• Verdwijning. Uw kat kan plotseling verdwijnen, bijvoorbeeld omdat hij per ongeluk is opgesloten in een garage of omdat hij in een auto of vrachtwagen is gesprongen en elders terecht gekomen. Het komt zelfs voor dat een kat door iemand anders in huis genomen wordt. 
• Stress. Is uw kat schuw, dan kan hij de buitenwereld erg bedreigend en spannend vinden en liever binnen blijven.

Daarnaast kan een buitenkat overlast veroorzaken. Buitenkatten kunnen poepen en plassen in andermans tuin of andere huisdieren lastig vallen. Dergelijke overlast moet u als eigenaar voorkomen. Katten kunnen ook (beschermde) vogels vangen, wat de vogelstand schaadt. Zeker in het broedseizoen zou het daarom beter zijn om een buitenkat tijdelijk binnen te laten.

Een kat die buiten mag, biedt ook voordelen: 

• Ongediertebestrijding. Uw kat jaagt op muizen en ander ongedierte rond uw huis.
• Sociaal contact. Sociaal contact met andere katten in de omgeving zullen het leven van uw kat verrijken en leren hem omgaan met allerlei prikkels.
• Lichaamsbeweging. Een buitenkat komt en gaat, jaagt, rent enzovoorts en krijgt daarmee veel lichaamsbeweging. De kans op overgewicht is kleiner dan bij een binnenkat.
• Natuurlijk gedragspatroon. Uw kat heeft van nature bepaalde gedragspatronen en -behoeften. Het leven buiten staat dichter bij het natuurlijke levenspatroon van uw kat. Dit komt zijn welzijn ten goede en voorkomt bepaalde vormen van stress die we bij binnenkatten vaker tegenkomen.
• Gewenst gedrag thuis. Een buitenkat zal minder snel ongewenst gedrag ontwikkelen, zoals in huis plassen, aan meubels krabben en mensen of andere huisdieren lastig vallen. De kat raakt minder snel verveeld of gefrustreerd.

Risico's van het buitenleven beperken

Bedenk voordat u beslist om uw kat binnen te houden, vanwege alle gevaren die er buiten loeren, dat er ook manieren zijn om deze risico's in te perken.

Laat uw kat alleen overdag buiten en houd hem 's nachts binnen. In het donker schuilen extra gevaren voor uw kat. Er zijn meer zwerfdieren actief en uw kat kan verblind worden door de koplampen van het verkeer. Door een fluorescerend of reflecterend halsbandje valt uw kat in het donker beter op, zeker tijdens de wintermaanden als het vroeg donker wordt. U kunt uw kat leren om naar u toe te komen als u hem roept. Dit geeft u de mogelijkheid om hem 's ochtends naar buiten te laten en voor zonsondergang weer naar binnen te roepen.

Als u naast een drukke weg woont, kunt u proberen om uw kat tijdens de avond- en ochtendspits binnen te houden. Lok hem binnen door uw kat rond die tijd zijn eten te geven.

Zorg dat uw kat in ingeënt tegen mogelijke besmettelijke ziekten (er is helaas nog geen vaccin tegen kattenaids, FIV). Ontworm uw kat regelmatig, zeker als hij veel jaagt, omdat dat de kans op een worminfectie vergroot.

Het is verstandig uw kat van een identificatiechip te voorzien. Uw dierenarts injecteert de microchip ter grootte van een rijstkorrel net onder de huid. De chip bevat een unieke cijfercode die dierenartsen en dierenasiels met een speciaal afleesapparaatje kunnen uitlezen. Deze code is via een landelijke database verbonden aan uw naam en telefoonnummer zodat men u kan opsporen als uw kat bij een dierenopvang wordt binnengebracht. Zelfs bij ontsnapping tijdens een vakantie in het buitenland kan uw kat via deze chip met u herenigd worden.

Zorg dat het halsbandje dat uw kat draagt elastisch is of voorzien van een veiligheidssluiting die voorkomt dat uw kat aan een tak of hek blijft hangen. Schrijf uw naam en telefoonnummer op het halsbandje of hang er een adreskokertje aan zodat men in geval van nood weet wie de eigenaar is. 

Laat uw kat castreren. Een intacte kat loopt veel meer risico's dan een gecastreerde kater of poes. Een ongecastreerde kater kan kilometers in de omtrek rondzwerven en daarbij drukke wegen oversteken en misschien verwondingen oplopen. De gemiddelde levensverwachting van een intacte kater bedraagt waarschijnlijk hooguit een paar jaar. Een gecastreerde kat(er) is minder reislustig, vecht minder (dus minder kans op besmettelijke ziekten), en veroorzaakt minder geluids- en stankoverlast (sproeigedrag) voor uw buren. Het zal u duidelijk zijn dat een ongecastreerde poes een groot risico loopt om drachtig te worden.

De binnenkat

Uw kat binnenhouden, ver van alle gevaren van de buitenwereld, lijkt misschien een ideale oplossing, maar die veiligheid moet worden afgewogen tegen de nadelen van het binnenleven. Een aantal van die nadelen zijn:

• Gedragsproblemen. Bij katten in de Verenigde Staten blijken veel meer gevallen van angstgerelateerde gedragsproblemen voor te komen dan in Nederland (ongewenste urinemarkeringen bijvoorbeeld), waarschijnlijk omdat daar meer katten permanent binnen leven. Bij binnenkatten komen veel stressgerelateerde psychische problemen voor. 
• Angst voor verandering. Een binnenkat kan overmatig reageren op veranderingen in zijn territorium (uw huis) en op alles wat nieuw is: mensen, voorwerpen of geuren. Het kan lastig zijn om een nieuwe bewoner te introduceren (een andere kat, maar ook een ander persoon) in huis. Er is geen neutraal terrein waar beide partijen zich terug kunnen trekken. 
• Overgewicht. Te weinig lichaamsbeweging kan tot gezondheidsproblemen leiden.
• Afhankelijkheid. Een binnenkat, zeker als u maar één kat heeft, is erg afhankelijk van zijn eigenaar voor de nodige prikkels, aandacht, gezelschap en lichaamsbeweging.
• Kattenbak schoonhouden. Dit is een verplichting die u minder heeft als uw kat buiten zijn behoeften doet. Bedenk dan wel dat uw buren het niet op prijs zullen stellen als uw kat hun tuin als kattenbak gebruikt.
• Beschadigingen. Ook een binnenkat wil zijn nagels scherpen en uw meubels en vloerbedekking kunnen hieronder lijden. Uw kat moet zijn energie kwijt en heeft zo zijn dwaze momenten waarop hij door het huis wil rennen, klimmen en springen. En tja, dan kan er wel eens wat kapot gaan!
• Het is soms lastig om altijd alle ramen en deuren dicht te houden of in ieder geval te zorgen dat uw kat niet kan ontsnappen (zeker met kinderen). 
• Ongelukken in huis. Een actieve binnenkat kan uit verveling en nieuwsgierigheid op onderzoek gaan op plekken die een buitenkat links zou laten liggen. Nieuwsgierigheid en verveling vormen een gevaarlijke combinatie. De wasmachine, het toilet, geneesmiddelen, schoonmaakproducten, smalle openingen, elektriciteitssnoeren en andere bekabeling, wankele kastjes of boekenplanken... allemaal mogelijke gevaren voor een nieuwsgierig kitten. Buiten zal een kat graag gras of kruiden zoeken om aan te knabbelen, maar binnen zal uw kat bij gebrek aan beter genoegen nemen met uw kamerplanten, giftig of niet. 
• Ontsnapping. Een binnenkat die ontsnapt, mist de ervaring en kennis van een ervaren straatkat. Hij kan bovendien behoorlijk gedesoriënteerd en gestrest zijn in een voor hem onbekende en beangstigende omgeving. Ontsnappen uit een flat is echt levensgevaarlijk en kan verkeerd aflopen. 
• Frustratie/verveling. Uw kat kan gedragsproblemen ontwikkelen omdat hij onvoldoende mogelijkheden heeft om zich te uiten en zijn natuurlijke gedragspatronen te volgen. Een andere bron van frustratie is dat uw kat binnen zijn beperkte leefruimte niet altijd de mogelijkheid heeft om te vluchten voor situaties of andere katten die hij liever zou ontlopen.

Voordelen van het binnenhouden van uw kat zijn er ook:

• Minder gezondheidsrisico's. Een binnenkat heeft een uitstekende kans op een lang leven en een goede lichamelijke gezondheid, zonder de ziekten en gevaren van de buitenwereld.
• Minder kans op parasieten. Ervan uitgaande dat mensen of andere dieren geen vlooien meebrengen, is een woning die eenmaal vlovrij is ook eenvoudig vlovrij te houden. Ook het risico op worminfecties is kleiner dan voor een buitenkat.
• Tevreden buren. U hoeft niet bang te zijn voor klachten van buren over overlast, bijvoorbeeld omdat uw kat hun tuin gebruikt als een grote kattenbak.
• Geen dode prooidieren op de deurmat. Uw binnenkat zal u niet zo snel verrassen met een ongewenst cadeautje in de vorm van een muisje op de deurmat.
• Uw kat schaadt de natuur niet. Hij vangt geen (beschermde) vogels.

Problemen met uw binnenkat voorkomen

Het grootste probleem voor een binnenkat is dat hij zijn natuurlijke gedrag niet vrijelijk kan vertonen. Een kat is een jager die, als hij niet buiten mag om te jagen, gefrustreerd kan raken. Hij heeft alternatieven nodig om invulling te geven aan zijn jachtinstincten, en zal die desnoods zelf zoeken. Uw kat kan zo lastige gewoonten en ongewenst gedrag ontwikkelen waar zowel de kat als uzelf ongelukkig van worden. Blijf daarom creatief in het vinden van nieuwe bezigheden en speeltjes die uw kat zowel lichamelijk als mentaal bezighouden. Uw kat of kitten vindt een krant gevouwen tot tent, een kartonnen doos of papieren zak vaak prachtig speelgoed. Er zijn ook ontzettend veel kattenspeeltjes verkrijgbaar (hengels, balletjes, laserlichtjes, een voerbal etc.) die uw kat stimuleren om op de loer te gaan liggen en vervolgens met een grote sprong deze 'prooi' aan te vallen, weg te meppen en te volgen.

U kunt ervoor kiezen twee kittens te nemen. Een andere kat biedt afleiding en interactie als uw kat volledig binnen leeft. U kunt uw katten dan ook met een geruster gevoel samen thuis laten als u bijvoorbeeld naar uw werk gaat, boodschappen gaat doen of andere verplichtingen buitenshuis heeft. U hoeft zich ook niet af te vragen of uw kat wel voldoende lichaamsbeweging krijgt: twee kittens ravotten lekker samen en vallen dan vermoeid en tevreden in slaap. U zult ze echter wel een veilige speelomgeving moeten bieden.

Twee kittens uit verschillende nesten gaat vaak goed als ze samen opgroeien, net als twee kittens uit één nest. De beste combinatie is twee vrouwelijke kittens uit hetzelfde nest. Dit levert het vaakst een plezierige relatie tussen twee katten thuis op.

Het is belangrijk om uw kitten(s) er van jongs af aan te laten wennen dat drukte, veranderingen en nieuwigheden niet bedreigend zijn en bij het leven horen. Nodig bewust bezoek uit en zorg voor wat leven in de brouwerij. Een kat wiens leven zich afspeelt op de paar vertrouwde vierkante meters van uw flat, kan ongezond sterk reageren op verandering. Bezoek of nieuwe bewoners, maar zelfs veranderingen in de dagelijkse routine, kunnen dan zo bedreigend worden dat de kat gestrest raakt.

Van een binnenkat, zeker een jonge kat, hebben uw meubilair en inrichting over het algemeen het nodige te verduren. U kunt zich hierover beter niet al te veel opwinden. Beter voorkomen dan spijt achteraf. Zet voorwerpen zo nodig weg of op een veilige plek. Zie het alsof u (weer) een klein kind in huis heeft, (eentje die tot bovenin de gordijnen kan klimmen!). Bied katten een plek waar ze ongeremd helemaal los mogen gaan.

Uw binnenkat moet zijn natuurlijke gedrag kunnen volgen en bijvoorbeeld ook zijn nagels kunnen scherpen.  Buiten zal een kat een boom of houten paal gebruiken, binnen moet uw kat een goed krabpaal of krabplank ter beschikking hebben. Dan nog kan hij in de verleiding komen om af en toe uw meubels hiervoor te gebruiken.

Houd het gewicht van uw kat goed in de gaten. Overgewicht kan snel ontstaan door een gebrek aan lichaamsbeweging of omdat hij zich overeet (uit verveling).

Elke kat heeft de behoefte om aan gras en kruiden te knabbelen; waarschijnlijk eet hij dit groen om haarballen kwijt te raken. Een binnenkat heeft deze behoefte ook. Let op dat uw kat niet aan giftige planten gaat eten. Zorg daarom zelf voor enkele  bakjes (katten)gras, kattenkruid (Nepeta), tijm, salie, peterselie of tarwe. U kunt om de paar weken verse graszaden en kruiden inzaaien in een zaaibak gevuld met potgrond, maar u kunt deze ook kant en klaar kopen. Het eten van (katten)gras door uw kat is niet helemaal zonder risico’s. Door het eten van (katten)gras kan er een grasspriet in de keel blijven vastzitten. De kat kan hierdoor gaan kokhalzen, continu slikken en zelfs stikken. Ook kan er een ontsteking ontstaan, waardoor uw kat zich steeds zieker gaat voelen. Raadpleeg bij twijfel altijd uw dierenarts.

Koop een goede nagelknipper bij uw dierenspeciaalzaak of dierenarts. Het is noodzakelijk om de nagels van uw kat te knippen omdat ze binnen niet zo snel slijten als wanneer uw kat buiten zou lopen op allerlei ruwe oppervlakten. Te lange nagels kunnen blijven haken in vloerbedekking, kleden en stoffering.

Maak van uw huis een katveilig onderkomen, en neem geen risico's. Een nieuwsgierig kitten kan zich door een heel kleine opening wurmen. Woont u op een etage, breng dan horren of gaas aan voor de ramen die open kunnen en train u zelf en uw familie erop om deuren dicht te houden.

Het beste van twee werelden

Een kattenren buiten brengt uw kat een stuk dichter bij de buitenwereld met zijn fascinerende geuren en bewegingen, zonder hem aan alle gevaren bloot te stellen. Ook geeft hij geen overlast in de buurt en kan hij geen prooien vangen. In plaats van een ren te bouwen, kunt u uw tuin ook omheinen met een hoge afrastering. Om de stam van eventuele bomen bouwt u een ringvormige afrastering. Het is ook mogelijk om uw kitten (of kat) te leren lopen aan een tuigje zodat u hem veilig mee kunt nemen in de tuin of naar het park.

Binnen of buiten?

De ene kat zal zich sneller en beter aanpassen aan het binnenleven dan de andere. Een kat die al jaren buiten komt, zal waarschijnlijk nooit meer wennen aan een leven binnenshuis. Dierenartsen in de Verenigde Staten zeggen dat veel katten als ze binnen worden gehouden onherroepelijk gedragsproblemen ontwikkelen als ze geen speciaal behandelprogramma volgen. Behandeling is gericht op het voorkomen en ombuigen van probleemgedrag en wordt vaak ondersteund door een tijdelijke toediening van angstonderdrukkende medicijnen. Helaas lost een tijdelijke toediening van angstremmers het onderliggende probleem, de stress van de opsluiting, niet op waardoor veel katten in de VS uiteindelijk langdurig medicijnen nodig hebben. Soms is het slimmer om een actieve buitenkat zijn gelukkige maar risicovolle leventje buiten te gunnen in plaats van hem te dwingen tot een lang maar treurig leven opgesloten in huis.

Een schuwe kat daarentegen, zal de stress van een leven buitenshuis graag inruilen tegen de beperkingen van het binnenleven. Een angstige kat kan zich in een voorspelbare en beschermde binnenomgeving prima op zijn gemak voelen. Bovendien kiezen deze katten er graag voor om zo veel mogelijk binnen te blijven.

Samenvattend kunnen we concluderen dat u voor uw kat de voor- en nadelen van beide levensstijlen, 'binnen of buiten', moet afwegen en u zult moeten inschatten hoe goed uw dier opgewassen is tegen de risico's en druk van een binnen- of buitenleven.