Kennismaken met andere katten en honden

Het verwelkomen van een nieuwe kat of kitten in huis en de kennismaking met andere huisdieren, in het bijzonder kat of hond, is een spannende gebeurtenis. U hoopt natuurlijk dat de bestaande bewoners de nieuweling vriendelijk begroeten en dat ze het snel goed kunnen vinden samen. Misschien haalt u de nieuwe kat zelfs in huis om uw eigen kat gezelschap te houden. Helaas gaat de kennismaking vaak niet zo gemakkelijk als u zou willen. Houd er rekening mee dat uw kat een nieuweling niet meteen met ‘open pootjes’ zal ontvangen. Een voorzichtige eerste kennismaking legt de basis voor een goede toekomstige relatie tussen uw huisdieren. Houd controle over de situatie en begeleid de dieren. Zo vergroot u de kans op een succesvolle kennismaking en geeft u ze een goede start samen.

Kennismaken met andere katten

Een kat is geen uitgesproken sociaal dier en kan best een gelukkig leventje leiden zonder gezelschap van andere katten. Dit hangt echter ook af van de huisvesting en het karakter van de kat. Voor een kat met buitenloop is verveling minder waarschijnlijk dan voor een levendige, jonge kat die overdag langdurig alleen is in een klein appartement.

Voor een kat die gewend is aan een bepaalde sociale omgeving is het lastig als u een nieuwe kat in huis wilt nemen. Uw andere kat (of katten) zit namelijk waarschijnlijk niet te wachten op een maatje. U kunt uw kat geen nieuwkomer opdringen, maar alleen proberen of er een match is. Uw kat kan de nieuweling meteen accepteren of misschien wel nooit, maar meestal zullen de katten na een gewenningsperiode leren om elkaars nabijheid te verdragen. In een katvriendelijk huis zijn vaak voldoende voer- en slaapplekken aanwezig om onderlinge strijd te voorkomen. Dit zorgt er meestal voor dat katten elkaar op termijn wel accepteren. Sterker nog, er kan zelfs een hechte band ontstaan.

Het zal uiteindelijk aan de katten zelf liggen of ze met elkaar overweg kunnen, maar u kunt het resultaat wel beïnvloeden. De manier waarop u een nieuwkomer laat kennismaken met andere katten kan het verschil maken tussen een mislukking of succes. Een slechte ervaring, gewelddadig, beangstigend of bedreigend, is lastig ongedaan te maken. Daarom is een voorzichtige, geleidelijke kennismaking, waarin u de emoties niet te hoog op laat lopen, erg belangrijk.

Een succesvolle kennismaking

De volgende factoren zijn van belang bij een succesvolle kennismaking:

Volwassen kat of kitten?

Een kitten vormt een minder grote bedreiging voor uw kat dan een volwassen nieuwkomer. Een kitten is echter niet altijd de juiste keuze. Een oude rustige kat kan wel eens heel geïrriteerd raken door het gedrag van een nieuwe, jonge, speelse kat!  Probeer daarom eigenschappen van katten zoveel mogelijk te matchen. Hou rekening met (te) grote leeftijdsverschillen.

Geslacht?

Het geslacht maakt niet zoveel uit: Er wordt wel gezegd dat twee katten van hetzelfde geslacht (twee poezen of twee katers samen) elkaar vaak minder goed verdragen dan een poes en een kater, maar bewijs hiervoor is er niet. De kans op onderlinge strijd is misschien kleiner als u een kat van het andere geslacht kiest. Castratie helpt om gedragsproblemen te voorkomen, of in ieder geval om ze te verminderen.

Timing

Kies voor de eerste kennismaking een moment uit dat het rustig is in huis (zonder bezoek van vrienden of familie, geen drukte of feest). Zorg dat u zelf de tijd, rust en concentratie heeft om beide katten goed te begeleiden.

Het belang van geuren

Van alle zintuigen speelt de reuk van katten de belangrijkste rol bij hun communicatie met elkaar en hun omgeving. U kunt zorgen dat een nieuwe kat minder ‘vreemd’ ruikt tijdens de kennismaking met medebewoners door hem de geur van ‘thuis’ te geven. Aai de bestaande en nieuwe bewoner om en om zonder uw handen te wassen zodat hun geuren zich vermengen. U kunt ook een zachte doek beurtelings langs de kop en staartwortel van de nieuwkomer en over uw meubels halen om zo geurtjes uit te wisselen en de lucht van de nieuweling te verspreiden door het huis. Laat de nieuwe kat op zijn beurt vóór de eerste kennismaking wennen aan alle onbekende geuren van uw huis en van uw andere katten.

Een aparte kamer gebruiken tijdens de kennismaking

Uw bijdrage aan de kennismaking is om ervoor te zorgen dat zowel de al aanwezige kat als de nieuwkomer zich zo veilig mogelijk voelen. Uw rol is ook om te voorkomen dat de nieuweling (of een enkele keer juist uw eigen kat) wordt weggejaagd of bedreigd. Problemen ontstaan als u de zaak laat escaleren en het tot een gevecht of achtervolging komt. Voorkom dit door tijdens de kennismakingsperiode voor de nieuwkomer een aparte kamer te gebruiken die u speciaal voor de nieuwe kat inricht. Ga pas verder als de nieuwe kat zich daar op zijn gemak voelt.

Overhaast de kennismaking niet, gun uw katten enkele dagen of zelfs weken om te wennen terwijl u de nieuwe kat in een aparte kamer houdt. Geef de katten regelmatig de kans om het terrein en de slaapplekken van de ander te onderzoeken zonder dat ze elkaar al ontmoeten.

Voor de eerste kennismaking is er een barrière nodig om te zorgen dat de katten niet achter elkaar aan kunnen gaan of elkaar kunnen verwonden. Gebruik bijvoorbeeld een hordeur of een groot schot van stevig gaas of smalle tralies dat u stevig kunt vastzetten in de deuropening van de kamer waar de nieuwe kat leeft. U kunt ook de deur van de kamer waarin de nieuwe kat zich bevindt op een hele kleine kier klem zetten, zodat die niet verder open kan.

Op die manier kunnen de dieren elkaar horen, zien en ruiken zonder dat het tot een gevecht kan komen. U kunt vervolgens ook twee speeltjes aan elkaar binden met een touw, en het ene speeltje aan de ene kant en het andere speeltje aan de andere kant onder de deur door leiden. Op die manier kunnen beide katten met dat speeltje spelen, vlak bij elkaar. Zo ervaren ze iets positiefs terwijl ze dicht bij elkaar zijn. Dit bevordert de gewenning.

Als de katten door de kier of hordeur aan elkaar willen ruiken mag dat, zolang dit niet resulteert in negatief gedrag. Negatief gedrag is bijvoorbeeld grommen, blazen, de oren gespannen naar achter draaien of plat leggen, enzovoorts. Als dat gebeurt moet u ze meteen afleiden, bijvoorbeeld met een speeltje. Straf ze niet voor dergelijk gedrag, want de kans is groot dat ze daardoor alleen maar meer gespannen op elkaar gaan reageren.

Wanneer u meerdere huidige katten hebt en daar een nieuwe kat bij wilt introduceren, zorg dan dat u de kennismaking eerst tussen de nieuwe en één van de huidige katten laat plaatsvinden en laat ze op die manier allemaal om de beurt kennismaken. Uiteindelijk kunt u deze stap dan met alle katten samen uitvoeren.

Hou de kennismakingssessies kort, stop ermee op een moment dat het goed gaat en er geen negatief gedrag of stress is. Haal de katten meteen uit elkaars zicht als er wel sprake is van negatief gedrag.

Op het moment dat u de katten op die manier een beetje kennis wilt laten maken, kunt u eventueel ook een bench gebruiken. Dit is een metalen kooi van ongeveer 1 x 1 x 0,75 m met een deur die naar wens opengezet of gesloten kan worden. Een kat in een bench kan zien wat er in zijn omgeving gebeurt vanuit een veilige plek (zijn eigen ‘hol’). Zo’n bench kunt u echter alleen gebruiken als de kat zich daar comfortabel en veilig in voelt. Dat betekent dat u de kat eerst zult moeten wennen aan het verblijf in een bench. Zet de bench al lang van tevoren in de kamer van de nieuwe kat, leg er een dekentje in, geef er voer in en oefen dan ook met het even dichtdoen van het deurtje. Zet in de bench ook een verstopplek, bijvoorbeeld een doos, of dek een deel af met een doek zodat de kat uit het zicht van de ander kan gaan. Wen de nieuwe kat eraan om in de bench in het deel van het huis te zijn waar de al aanwezige kat is (zonder dat die kat daar op dat moment is!) zodat hij zich er veilig gaat voelen. Pas dan kunt u de bench gebruiken tijdens een eerste kennismaking. 

Tijd voor een directe kennismaking

Wanneer u denkt dat uw katten klaar zijn voor een directe kennismaking zonder tralies, kunt u weer voer gebruiken als afleiding. Zorg dat de katten een beetje hongerig zijn en breng ze dan samen terwijl u ze tegelijk eten geeft in dezelfde kamer. Zorg dat beide katten de mogelijkheid hebben om zich te verstoppen, weg te kruipen of weg te springen. Geef eerst uw ‘oude’ kat zijn voeding en als die eet laat u de nieuwkomer uit zijn kamer om zijn portie voer te eten. Probeer in te schatten op welke afstand van elkaar u de katten kunt voeren. Zet ze niet meteen naast elkaar!

Stel uw katten gerust door zelf rustig te blijven, beloon goed gedrag met lovende woorden en brokjes of kattensnoepjes. Probeer in te schatten hoever u kunt gaan. Zoeken ze na het eten allebei een eigen plekje om te gaan liggen slapen of kunt u ze beter nog apart houden tot de volgende maaltijd? Wanneer u er eenmaal zeker van bent dat ze niet gaan vechten of de ander achterna jagen, mogen ze ook samen in de rest van het huis. Daar zullen ze verder aan elkaar wennen, hun eigen slaapplekken en gewoontes krijgen en leren om vreedzaam huis, voeding, warmte en uw aandacht met elkaar te delen.

Hoe lang duurt het?

Het kan dagen, maar ook weken duren voordat katten elkaar leren verdragen. Het kan maanden duren voordat katten zich helemaal op hun gemak voelen bij elkaar. U bent op de goede weg als er een soort van stilzwijgend bestand lijkt te ontstaan. Een lekkere maaltijd en een warme kachel op een koude winterdag kunnen wonderen doen en zelfs de twee grootste vijanden verleiden om samen te gaan liggen slapen.

Een teken dat de relatie tussen katten verbetert, is, als de ene kat de andere nadert met een verticaal gehouden staart. Dit is een teken van een meer vriendschappelijke houding naar de ander.

Kennismaken met honden

Omdat kat en hond vaak als vijanden worden afgeschilderd, denkt u misschien dat het moeilijk is om een kat en hond aan elkaar te laten wennen. Maar dat is vaak juist makkelijker dan bij twee katten! Ook al moeten ze in het begin aan elkaar wennen, ze zien elkaar niet als concurrenten en kunnen de beste maatjes worden.

Als uw hond al gewend is aan katten kan hij/zij aanvankelijk opgewonden op de nieuwkomer reageren, maar de nieuwigheid gaat er snel van af. Uw hond zal bedaren en de nieuwe kat accepteren als een lid van zijn roedel. Een hond kan buitenshuis vreemde katten wegjagen terwijl hij in vrede samenwoont met katten van zijn eigen roedel. Het blijft voor de nieuwkomer dan ook oppassen totdat uw hond hem gaat zien als een lid van zijn roedel. Andersom zal een nieuwe kat (kitten) die al eerder met honden samenwoonde sneller wennen, meer zelfvertrouwen hebben en minder angstig zijn dan wanneer hij onbekend is met honden.

Veiligheid staat echter voorop. Neem geen risico’s en behoud de controle totdat uw hond en kat goed aan elkaar gewend zijn. Aai uw hond en uw nieuwe kat om beurten zonder uw handen te wassen, zodat hun geuren zich vermengen. De kat neemt zo de vertrouwde geur van het huis en het roedel aan. Ook hier is een grote bench een ideaal hulpmiddel voor een veilige kennismaking. Laat de hond via de tralies van de bench aan uw nieuwe kat ruiken en wacht tot de eerste opwinding is verdwenen. De kat kan gaan blazen of grommen maar zit veilig opgesloten in de bench. Alleen bij rustigere honden of honden die gewend zijn aan katten is het veilig om een stevige reisbench of -mand te gebruiken. Houd de hond de eerste keren aan de riem en zet de bench op een tafel of andere verhoging. Organiseer veelvuldige, korte kennismakingssessies. De meeste honden kalmeren snel als ze ontdekken dat de nieuwe kat niet zo bijster interessant is.

U kunt dan de volgende stap nemen waarbij uw kat uit de bench mag en u uw hond aan de lijn houdt. Als uw hond snel opgewonden en wild wordt, neem hem/haar dan eerst mee voor een fikse wandeling om wat energie kwijt te raken! Sommige honden hebben extra begeleiding nodig, bijvoorbeeld als ze niet gewend zijn aan katten of als ze van nature druk of agressief zijn. Houd de hond aan de riem en eis dat hij rustig blijft zitten terwijl de kat de kans krijgt om vanuit een veilig hoekje van de kamer aan hem te wennen of om de hond te benaderen. Dit vraagt veel geduld van u en uw hond, beloon hem voor goed gedrag.

Het is heel belangrijk dat uw hond zeer goed naar u luistert, zodat u hem op commando kunt laten zitten en liggen. Beloon uw hond, als hij luistert terwijl de kat erbij is. Zo kunt u voorkomen dat in het begin de hond de kat gaat opjagen. Ook al is de hond wellicht alleen maar speels enthousiast,  voor een kat is dat heel bedreigend. Een nieuwe kat zal sneller wennen aan uw hond, als deze zich rustig gedraagt.

Terriërs of andere honden die graag jagen (greyhounds bijvoorbeeld), moeten strikt onder appel worden gehouden totdat ze hebben geleerd dat de nieuwe kat geen prooidier is! Een nieuwe kat kan veel opwinding veroorzaken bij jonge pups. Zij willen misschien wel ‘spelen’ met de kat, maar die heeft daar ongetwijfeld minder zin in. Het is soms een hele uitdaging om alles in de gaten te houden. Houd er rekening mee dat als uw kat opeens wegrent, dit bij uw hond instinctief een jachtreflex kan uitlokken. Beloon uw hond met woorden of met iets lekkers voor elke rustige toenaderingspoging en wanneer hij braaf gehoorzaamt op uw commando’s ‘zit’ of ‘blijf’. Zorg dat uw hond de aanwezigheid van de kat gaat koppelen aan een positieve beloning voor zijn goed gedrag (positief conditioneren).

Wanneer uw hond klaar is voor een vrije ontmoeting zonder riem, laat dit dan plaatsvinden in een kamer waar uw kat ontsnappingsmogelijkheden heeft: bijvoorbeeld door op meubels of andere hoge plekken te springen waar uw hond niet bij kan. Laat uw hond en kat nooit onbewaakt samen achter tot u er zeker van bent dat dit veilig is. Kattenvoer vormt een onweerstaanbaar lekker hapje voor uw hond. Breng uw hond niet in verleiding en zoek voor het etensbakje van uw kat een plekje waar uw hond niet bij kan! Ook een kattenbak gevuld met grit is voor sommige honden verleidelijk speelgoed en deze kunt u dan ook beter buiten het bereik van uw hond plaatsen.