Astma of chronische bronchitis bij de kat

De termen ‘astma’ en ‘chronische bronchitis’ worden bij katten vaak door elkaar gebruikt. Het zijn chronische aandoeningen van de diepe luchtwegen. De diepe luchtwegen zijn de grote (bronchi) en kleine (bronchioli) luchtpijpvertakkingen. Andere termen die gebruikt worden bij dezelfde symptomen zijn ‘allergische bronchitis’ en ‘allergische luchtwegaandoening’.

Chronische bronchitis en astma zijn verschillende aandoeningen. Bij katten die chronisch last hebben van hun diepe luchtwegen is de exacte oorzaak veelal onduidelijk, daarom worden de termen astma en chronische bronchitis vaak door elkaar gebruikt.

Wat is het verschil tussen astma en chronische bronchitis?

Bij astma reageren de diepe luchtwegen op een allergie-opwekkende stof (allergeen). Het gladde spierweefsel in de luchtwegen trekt samen om te voorkomen dat de irriterende stof dieper in het longweefsel terecht kan komen. Daarnaast wordt er slijm geproduceerd om de irriterende stof te vangen en er wordt een hoest opgewekt om dit slijm naar buiten te werken. Het samentrekken van het gladde spierweefsel, de productie van slijm en de ontstekingsreactie van de luchtwegen dragen allemaal bij tot een vernauwing van de luchtwegen met als resultaat een bemoeilijkte ademhaling en hoesten.

Bij chronische bronchitis reageren de diepe luchtwegen op ingeademde deeltjes uit de lucht of iets onbekends. Dit kunnen deeltjes zijn van bijvoorbeeld sigarettenrook, pollen of schoonmaakspray. Ook nu wordt er slijm geproduceerd, ontstaat er een ontstekingsreactie en kan dit leiden tot benauwdheid. Het verschil met astma is, dat het samentrekken van het gladde spierweefsel geen belangrijke rol speelt.

Kan elke kat chronische luchtwegproblemen ontwikkelen?

Katten van elke leeftijd, ras of geslacht kunnen last krijgen van chronische luchtwegaandoeningen. De ziekte ontwikkelt zich het vaakst bij volwassen katten met een leeftijd van zo’n zes tot negen jaar, maar ook jongere of oudere katten kunnen luchtwegproblemen krijgen. Siamezen lijken extra gevoelig te zijn voor het ontwikkelen van deze ziekte, wat erop wijst dat deze aandoeningen deels erfelijk zijn.

Wat zijn de symptomen?

De symptomen van astma of chronische bronchitis kunnen per kat in soort en ernst variëren. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Chronisch hoesten, eventueel samen met een fluitende of piepende ademhaling
• Een plotselinge aanval van heftige benauwdheid zonder voorafgaande symptomen
• Een versnelde of moeizame ademhaling

De symptomen kunnen aanvalsgewijs optreden, maar kunnen ook vrij mild zijn, waardoor ze soms lange tijd onopgemerkt blijven voor de eigenaar.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Er zijn verschillende ziekten die bij katten vergelijkbare symptomen als astma of chronische bronchitis kunnen geven. Voorbeelden daarvan zijn bacteriële infecties, longontsteking, vreemde voorwerpen die de luchtweg binnengedrongen zijn, hartaandoeningen, longparasieten en longkanker. Het is daarom noodzakelijk om deze aandoeningen eerst uit te sluiten, voordat de diagnose astma of chronische bronchitis kan worden gesteld.

Voor het bepalen van de diagnose astma of chronische bronchitis kunnen verschillende methoden worden gebruikt, waaronder:

Röntgenfoto’s

Bij de meeste hoestende of benauwde katten moeten er röntgenfoto’s van de borstholte gemaakt worden. Hierop is meestal een verdikking van de wanden van de bronchi te zien, wat leidt tot een versmalling van de luchtwegen. Daarnaast kan ‘air trapping’ (letterlijk ’gevangen lucht’) worden gezien in de luchtwegen. Air trapping treedt op, wanneer ingeademde lucht niet meer uitgeademd kan worden, omdat de luchtwegen zich hebben samengetrokken. Hierdoor raken de longen overvuld met lucht. Het middenrif kan er wat afgeplat uitzien door deze overvulling. Echter, niet alle katten met deze aandoeningen tonen deze afwijkingen. Het röntgenbeeld kan er soms volkomen normaal uitzien.

Met röntgenfoto’s kunnen astma en chronische bronchitis niet definitief vastgesteld worden. Wel kunnen een aantal andere ziekten, die vergelijkbare verschijnselen veroorzaken, uitgesloten worden. Een bijkomend voordeel is dat röntgenfoto’s meestal bij een wakkere kat gemaakt kunnen worden, een roesje is dan niet nodig.

Bronchoscopie

Een andere techniek die zinvol kan zijn is een bronchoscopie. Dit onderzoek vindt onder narcose plaats. Hierbij wordt een slangetje met camera (bronchoscoop) in de luchtwegen ingebracht, om deze vanbinnen te bekijken. Bij katten met een chronische luchtwegaandoening kan een overmaat aan slijm, ruwheid en roodheid van de diepe luchtwegen worden waargenomen.

Een bronchoscopie wordt bij katten eigenlijk alleen door dierenarts-specialisten uitgevoerd, omdat veel dierenartsen niet de juiste benodigdheden en expertise hebben voor dit onderzoek.

Spoelen van de luchtwegen

Door de luchtwegen te spoelen kan het opgevangen vocht onderzocht worden op de eventuele aanwezigheid van ontstekingscellen, bacteriën en kankercellen. Bij katten met een chronische aandoening van de diepe luchtwegen bevat het longvocht vaak grote hoeveelheden ontstekingscellen. Dit onderzoek vindt altijd onder narcose plaats en wordt of in combinatie met bronchoscopie of los ervan uitgevoerd.

Bloed- en ontlastingsonderzoek

Het is niet mogelijk om astma en chronische bronchitis met bloed- of ontlastingsonderzoek vast te stellen. Wel is het belangrijk om bij hoestende en benauwde katten longworminfectie uit te sluiten met behulp van ontlastingsonderzoek. Zo’n onderzoek is niet belastend en goedkoop.

Hoe worden astma of chronische bronchitis behandeld?

Omdat astma en chronische bronchitis in katten lastig van elkaar te onderscheiden zijn, worden beide aandoeningen op dezelfde manier behandeld.

Ontstekingsremmers

Het remmen van de ontstekingsreactie in de luchtwegen is het belangrijkste onderdeel van de behandeling. Corticosteroïden zijn krachtige ontstekingsremmers die hiervoor ingezet kunnen worden. Deze kunnen op verschillende manieren worden toegediend: 

• Systemisch – in de vorm van tabletten of injecties. In het verleden werden chronische luchtwegaandoeningen altijd behandeld met tabletten of injecties. De behandeling moet echter levenslang worden gegeven. Een langdurige toediening van dit soort medicijnen kan bijwerkingen geven zoals een toegenomen eetlust, meer drinken en plassen, gewichtstoename, suikerziekte en een dunne broze huid.
• Via inademing. Tegenwoordig worden steeds meer middelen gebruikt die worden ingeademd (inhalatie). Het grootste voordeel hiervan is dat het middel direct in de longen terechtkomt, dus daar waar het nodig is. Bovendien wordt het middel alleen in lagere concentraties opgenomen in de rest van het lichaam, waardoor de genoemde bijwerkingen bij langdurige behandeling in mindere mate optreden. Voor deze methode van medicijnen toedienen is het gebruik van een inhaler nodig.

Luchtwegverwijdende middelen

Medicijnen die helpen om de luchtwegen te verwijden worden meestal in combinatie met corticosteroïden gebruikt. Deze medicijnen kunnen op dezelfde manieren worden toegediend: via de bek, via een injectie of via inhalatie.

Sommige luchtwegverwijdende middelen werken snel na toediening (binnen vijf tot tien minuten) en relatief kortdurend (twee tot vier uur). Hierdoor kunnen ze gebruikt worden op momenten dat het nodig is, zoals in noodgevallen van ernstige kortademigheid.

Vermijden van contact met irriterende stoffen

Probeer erachter te komen waar uw kat gevoelig op reageert, zodat u zelf maatregelen kunt nemen om de ernst van de symptomen te verminderen. Denk hierbij aan het stoppen met roken in huis en het vermijden van huishoudelijke schoonmaaksprays in de buurt van de kat. Ook het kiezen van een kattenbakvulling die niet stuift kan helpen.

Katten die gevoelig zijn voor seizoensgebonden oorzaken, zoals pollen, kunnen er baat bij hebben om soms tijdelijk binnengehouden te worden. Hou dan ook de ramen dicht. Niet iedere kat zal het weten te waarderen om (tijdelijk) niet meer naar buiten te mogen, dus kijk wel goed of dergelijke maatregelen geen stress bij uw kat veroorzaken.

Voorkom overgewicht bij uw kat

Overgewicht kan ademhalingsproblemen versterken. Het is daarom belangrijk om uw kat op een gezond gewicht te houden.

De inhaler voor de kat

Er is een speciale inhalatiekamer ontworpen voor het toedienen van inhaleerbare medicijnen aan de kat. Aan het ene eind van de kamer kan de inhaler bevestigd worden en aan het andere eind is een beademingsmasker bevestigd. De inhaler werkt daarna als volgt:

• Houdt het beademingsmasker over de snuit van uw kat
• Produceer een ‘puff’ (druk de inhaler in) om een dosis van de medicijnen in de kamer van de inhaler te brengen.
• Laat de kat 10 tot 15 keer ademhalen met het masker over zijn snuit.

Sommige katten hebben er een hekel aan als de puff geproduceerd wordt, terwijl ze de het beademingsmasker al over de snuit hebben. In dat geval kunnen de medicijnen eerst in de kamer worden gebracht, en pas daarna wordt het masker over de snuit van de kat gezet. Dit kan er mogelijk toe leiden dat er een lagere dosis van de medicijnen in de luchtwegen terechtkomt, waardoor in sommige gevallen een tweede dosering gegeven moet worden voor voldoende effect.

Deze procedure wordt meestal tweemaal daags toegepast. Katten tolereren deze behandeling opvallend goed; bij de meeste katten gaat het zelfs gemakkelijker dan tabletten toedienen.

Wat is de prognose?

De prognose hangt af van de ernst van de aandoening en van de periode tussen het ontstaan van de aandoening en de start van de behandeling. De meeste katten reageren goed op behandeling, waardoor de kwaliteit van leven enorm verbetert. Behandeling is vaak wel levenslang nodig.

Acute ernstige aanvallen kunnen fataal aflopen als een behandeling niet snel genoeg wordt ingezet. Ook kan er bij chronische problemen en een te lang uitgestelde behandeling bindweefsel in de luchtwegen ontstaan, waardoor de luchtwegen steeds minder goed kunnen werken. Dit kan niet meer genezen en uiteindelijk zelfs fataal worden.