Overzicht erfelijke aandoeningen bij honden

Bij honden komen erfelijke aandoeningen voor. In deze lijst vindt u voorbeelden van diverse erfelijke aandoeningen met een korte omschrijving. De lijst is niet volledig maar geeft een indruk van wat voor erfelijke afwijkingen er bij honden bekend zijn.

Wilt u weten welke erfelijke aandoeningen er voorkomen bij de populairste hondenrassen, kijk dan op de LICG Rashondengids. Daar kunt u zien wat voor elk ras de risico’s zijn. De gegevens zijn afkomstig van recent onderzoek door het ExpertiseCentrum Genetica Gezelschapsdieren, onderdeel van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Hierbij heeft men zich specifiek gericht op de Nederlandse situatie.

Meer informatie en uitleg over erfelijke aandoeningen en gebruikte termen vindt u in de Praktische documenten ‘Inleiding erfelijke aandoeningen’ en ‘Meer over erfelijkheid’.

Abnormale disproportionele dwerggroei (achondrodysplasie)

Dit is een stoornis waarbij de lengte- en/of diktegroei van de botten afwijkend is, waardoor lichaamsverhoudingen afwijken. Bij sommige rassen wordt dit als normaal beschouwd (Engelse en Franse Bulldog, Teckel), bij andere rassen komt dit voor als afwijking. Dieren overlijden vaak kort voor, tijdens of kort na de geboorte.

Abnormale proportionele dwerggroei

Hierbij blijft het dier klein, maar de lichaamsverhoudingen blijven gelijk. Voor een aantal rassen is dit normaal, bij andere, zoals Duitse Herders en Labradors, komt een dergelijke afwijking sporadisch voor. Bij Duitse Herders en Saarloos wolfhonden komt deze afwijking meestal door een verstoorde ontwikkeling van de hypofyse (hypofysaire dwerggroei). Bij labradors bestaat dwerggroei gekoppeld aan een oogafwijking, OSD genoemd (oculoskeletal dysplasia). Deze dieren worden vaak niet oud, ze sterven regelmatig kort voor, tijdens of kort na de geboorte.

Afwijkende gehoorgang

Afwijking in de gehoorgang, onder andere bij Amerikaanse Spaniëls. Ook de binnenkant van het oor kan afwijkend zijn: een dichte beharing kan daar zorgen voor pijnlijke oorontstekingen.

Afwijkende staartvormen

Afwijkende staartvormen, zoals een knik in de staart, komen af en toe voor bij honden van verschillende rassen. Er wordt gedacht dat de knik in de staart een indicatie is voor afwijkingen in andere lichaamsdelen. Van de knik heeft de hond geen last. Door onderzoek kunnen eventuele andere afwijkingen worden opgespoord.

Aortastenose

Bij deze aandoening is de hoofdslagader die direct uit het hart komt vernauwd. Op lange termijn is deze aandoening levensbedreigend.

Blauwe Dobermann syndroom

Plaatselijk verdikte en ontstoken huid die last en pijn geeft. In tegenstelling tot wat de naam suggereert, komt de aandoening niet alleen voor bij Dobermanns maar ook bij enkele andere rassen, zoals de Chihuahua. Dit kan op lange termijn levensbedreigend zijn; soms is euthanasie noodzakelijk.

Blue Merle syndroom

Plaatselijke verbleking van pigment. Bij een kruising tussen twee honden die het blue merle gen dragen, is een deel van de nakomelingen bijna helemaal wit. Vaak hebben zij ook andere aandoeningen, zoals oogaandoeningen, en zijn ze sterk verminderd levensvatbaar.

Brachycephalie

Kortschedeligheid (platte neus). Vaak heeft het dier ook een brede schedel. Honden met deze aandoening kunnen een snurkende ademhaling en ademhalingsproblemen hebben. Voor hen is de aandoening lastig. Als gevolg van de brede schedel in verhouding tot het bekken kunnen zich ook problemen bij de geboorte voordoen. Bovendien kunnen honden met deze aandoening een slechte gezondheid hebben.

Cardiomyopathie

Een afwijking van de hartspier die acute dood kan veroorzaken. Daarnaast hebben dieren met deze aandoening last van benauwdheid. De afwijking is onder andere bij Dobermanns en Leonbergers maar ook bij diverse andere rassen vastgesteld.

Cataract

Vertroebeling van de ooglens, ook wel staar genoemd. Dit komt in verschillende vormen voor en kan al op jonge leeftijd optreden, maar ook later ontstaan. Het komt bij veel rassen voor.

Congenitale hydrocephalus

Waterhoofd. Het hoofd is sterk vergroot door vochtophopingen in de hersenholten. Pups die met een waterhoofd geboren worden zijn niet levensvatbaar en sterven kort voor, tijdens of na de geboorte.

Craniomandibulaire osteopathie

Een afwijking in de botgroei van de onderkaak, waardoor kauwproblemen en pijn kunnen voorkomen. Dit komt onder andere voor bij enkele kortbenige terriërrassen.

Degeneratieve myelopathie

Hierbij worden zenuwen en hun omhullende laag steeds verder afgebroken, waardoor verlammingsverschijnselen ontstaan. Vaak is euthanasie noodzakelijk.

Diabetes mellitus

Suikerziekte. Diabetes mellitus komt bij honden en katten voor en is vergelijkbaar met diabetes bij de mens. Lees meer over diabetes bij de hond onder Hond – Gezondheid.

Distichiasis

Hier is sprake van extra oogharen die de oogbol kunnen irriteren en veel pijn kunnen veroorzaken.

Duitse herder pyodermie (GSP)

Een aandoening met zweerachtige plekken op de huid die alleen bij Duitse Herders gezien wordt. Dit geeft jeuk en pijn, in ernstige gevallen is euthanasie soms noodzakelijk.

Ectopische ureteren

Dit is een verzamelnaam voor gevallen waarbij de ligging van de ureteren (de urinewegen die van de nier naar de blaas gaan) afwijkend is. Bij teefjes wordt wel gesproken van ‘plasteven’ omdat ze urine verliezen. Soms is euthanasie noodzakelijk.

Ectropion

Door uitzakken van het onderste ooglid wordt het oogslijmvlies zichtbaar en kan het ontsteken. Ontstekingen zijn uiteraard pijnlijk. Dit komt vooral bij brakken en dogachtigen voor.

Elleboogdysplasie

Hieronder vallen pijnlijke gewrichtsstoornissen aan de elleboog. Dit komt vooral voor bij grote, zwaargebouwde honden. In principe kan de hond er oud mee worden, maar in ernstige gevallen is soms euthanasie nodig.

Entropion

Als gevolg van het naar binnen krullen van één of beide oogleden, kunnen oogharen de oogbol irriteren. Dit is zeer pijnlijk. Het dier kan er oud mee worden.

Epilepsie

Ook wel ‘toevallen’ genoemd. Deze aandoening kan erfelijk zijn. Bij ernstige vormen kan euthanasie op jonge leeftijd noodzakelijk zijn.

Glaucoom

Verhoogde druk in de oogbol die zeer pijnlijk kan zijn en tot blindheid kan leiden. Het dier kan er wel oud mee worden, tenzij euthanasie noodzakelijk is.

Hemofilie

‘Bloederziekte’. Dit komt met name bij mannelijke dieren voor. Bij honden zijn er ook andere vormen van hemofilie bekend. De vorm en de ernst ervan verschilt per ras. Op lange termijn is de aandoening levensbedreigend.

Hernia nucleus pulposis

Ook wel teckelverlamming genoemd. Door scheuring van een tussenwervelschijf in het midden van de rug ontstaan verlammingsverschijnselen en pijn. Soms is euthanasie noodzakelijk. Dit komt voor bij Teckels, maar ook bij andere rassen zoals Welsh Corgi’s en Beagles.

Heupdysplasie

Heupdysplasie komt vooral voor bij grote, zwaargebouwde honden. Het heupgewricht is misvormd en kan pijn en bewegingsstoornissen veroorzaken. De ernst kan worden vastgesteld met röntgenfoto’s. In principe kan een hond er oud mee worden, in ernstige gevallen is euthanasie nodig. Lees meer over heupdysplasie onder Hond – Gezondheid.

Intertrigo

Ook wel ‘smetten’ genoemd. Dit komt voor bij overmatige plooivorming van de huid. Sommige rassen hebben plaatselijke plooivorming, andere rassen over het hele lichaam. In de plooien kan vocht ophopen, wat ontstekingen, voortdurende irritatie en pijn veroorzaakt.

Keratoconjunctivitis sicca

Hierbij wordt er onvoldoende traanvocht geproduceerd waardoor er droge ogen ontstaan. Dit veroorzaakt pijn.

Koperstapeling

Deze aandoening komt onder andere voor bij Bedlington Terriërs maar ook bij Labradors. Het koper dat uit de darmen wordt opgenomen, wordt in de lever opgestapeld. Uiteindelijk is dit dodelijk.

Larynx paralyse

Een verlamming van het strottenhoofd. Dit leidt tot slikproblemen en benauwdheid. De aandoening is op lange termijn levensbedreigend. Soms is euthanasie nodig.

Lensluxatie

Hierbij laat de lens gedeeltelijk los, waardoor er problemen met het zien kunnen ontstaan. Het kan tot blindheid en glaucoom leiden en is zeer pijnlijk.

Leukistische doofheid

Deze aandoening gaat samen met een witte vacht en vaak met (gedeeltelijk) blauwe ogen. Ook bij andere diersoorten komt dit voor. Het dier kan er oud mee worden, maar soms is euthanasie noodzakelijk.

Microphthalmos

Hierbij blijft de oogbol te klein. Het dier is direct bij de geboorte blind.

Open gehemelte

Deze aandoening kan veroorzaakt worden door een ontwikkelingsfout in het embryo door medicijngebruik, vitaminetekort of ziekte bij de teef, maar kan ook erfelijk zijn. Soms is sprake van een spleetje in het monddak, maar in ernstigere gevallen is het hele monddak tot en met de bovenkaak en de lip gespleten. Bij een open gehemelte is operatief ingrijpen nodig. In sommige gevallen is euthanasie noodzakelijk.

Osteochondritis dissecans (OCD)

Hierbij ontstaat er een losse kraakbeenflap (disc) in een gewricht, treden er veranderingen in bot op en ontstaat pijn.

Overmatige agressie

Bij verschillende rassen komt dit regelmatig voor. Dit geeft stress en soms is euthanasie noodzakelijk.

Overmatige angst

Dit komt bij verschillende rassen regelmatig voor. Soms is euthanasie noodzakelijk. Ook is er sprake van ernstige stress.

Patella luxatie

Bij deze aandoening schuift de knieschijf naast het gewricht. Het komt voor bij kleine honden, zoals de Chihuahua en de Jack Russell Terriër, maar ook bij grotere honden, zoals de Flatcoated Retriever. Als de knieschijf vaak verschuift, moet de hond hiervoor behandeld worden. Blijft de knieschijf vastzitten, dan is het dier ernstig beperkt in zijn bewegingen.

Portosystemische shunt

Hierbij is de bloeddoorstroming van de darm, via de lever, naar het hart afwijkend. Dit komt voor bij onder andere Cairn Terriërs en Ierse wolfshonden. De ziekte is op korte termijn levensbedreigend.

Primaire atopie

Deze huidaandoening komt veel voor, geeft veel jeuk en is voor het dier heel hinderlijk. Op de lange termijn kan de aandoening levensbedreigend zijn en soms is euthanasie noodzakelijk. Waarschijnlijk spelen erfelijke factoren een rol.

Progressieve retina atrofie

Hierbij verliest het netvlies zijn functie. Er zijn verschillende vormen van deze aandoening; sommige veroorzaken op jonge leeftijd blindheid, andere op latere leeftijd. In het algemeen kan het dier er oud mee worden, soms is euthanasie noodzakelijk.

Syringomyelie

Bij deze aandoening zijn de botten om de hersenstam vervormd omdat de hersenen als het ware te groot zijn voor de schedel. Er ontstaan holtes gevuld met hersenvocht. Dit veroorzaakt veel pijn. Verschijnselen bij honden zijn dat zij vaak krabben aan de nek en schouders tijdens het lopen, pijn uiten bij het veranderen van houding of bijvoorbeeld bij het poepen. De erfelijkheid van deze aandoening wordt vermoed omdat het voornamelijk bij de Cavalier King Charles Spaniël voorkomt. Naar schatting is ongeveer 50% van dit ras aangedaan. Andere rassen waarbij deze ziekte sporadisch gezien worden zijn de Boston Terriër, Brusselse Griffon, King Charles Spaniël, Staffordshire Bull Terriër, Chihuahua en Yorkshire Terriër.

Talgklierontsteking (sebaceous adenitis)

Hierbij zijn de talgklieren chronisch ontstoken, waardoor droge, schilferige plekken, haarverlies en stank ontstaan.

Tumorvorming (aanleg voor)

Het dier is gevoelig voor het ontwikkelen van tumoren. Wanneer het dier tumoren heeft, kan dit pijn veroorzaken. Op de lange termijn zijn tumoren levensbedreigend. Zie ook het document ‘Kanker bij huisdieren’.

Uitpuilende ogen

Bij sommige rassen, zoals Pekingezen, zijn uitpuilende ogen een raskenmerk. Honden met deze aandoening hebben een verhoogd risico op beschadiging van de oogbol en het uit de kassen vallen van de ogen. Dit is pijnlijk, maar het dier kan er wel oud mee worden.

Von Willebrandsziekte

Von Willebrandsziekte (vWD) is de meest voorkomende erfelijke aandoening van het bloed en de bloedvormende organen. Bij deze ziekte kan het bloed niet goed stollen, wat leidt tot bloedingen van slijmvliezen, darmen, neusbloedingen, bloeduitstortingen en langdurig bloeden bij verwondingen.

Wobbler syndroom

Door vergroeiing van de wervellichamen van de hals raakt de coördinatie verstoord. De hond heeft daardoor een zwaaiende gang en vertoont verlammingsverschijnselen.

Ziekte van Calvé-Legg-Perthes

Dit geeft botverval en artrose in de kop van het dijbeen en zorgt voor pijn. Het komt voor bij onvolwassen honden en honden met een kleine lichaamsbouw.