Trainen van een kat

Een Amerikaanse hondentrainer zei ooit: ‘Als je een goede trainer wilt worden, probeer dan een kat of een kip kunstjes te leren!’. Die uitspraak ligt dicht bij de waarheid.  Beide diersoorten zijn geweldige oefenprojecten om je trainingsvaardigheden maximaal te benutten.

Wat kunnen katten leren?

Een kat kan men eenvoudige opdrachten leren uitvoeren, zoals zitten en een kattenluik gebruiken, maar hij kan ook complexere oefeningen onder de knie krijgen: pootje geven, apporteren of opzitten als een stokstaartje. Niettemin zal voor veel katteneigenaren gedragstraining vooral een belangrijk middel zijn om hun kat te kunnen borstelen, zijn tanden, vacht en nagels onderzoeken of hem ’s nachts binnen te kunnen roepen.

Geduld

Een kat trainen is een lastig en tijdrovend proces. Of het doel nu is om uw kat te kunnen borstelen of hem een trucje te leren: hierbij zal men altijd het eigen tempo van de kat moeten volgen.

Niet straffen maar belonen

Straffen is uit den boze: uw kat zal weglopen of bang worden bij de minste vorm van straf. Schelden, schreeuwen en fysiek geweld, maar ook het onthouden van een beloning op het verkeerde moment staan een goede relatie met uw kat in de weg. Dit komt doordat katten andere overlevingstactieken gebruiken dan de bescherming te zoeken van een groep zoals een hond doet. Alle vorm van training is dus juist gericht op het belonen van gewenst gedrag. Hierbij moet u de nadruk leggen op het geven van duidelijke signalen en een nauwkeurige timing.

Clickertraining

Clickertraining is uitermate geschikt om het gedrag van uw kat te veranderen. De clicker is inmiddels een bekend hulpmiddel bij de training van dieren om aan te geven welke gedrag precies beloond wordt.

 

Een clicker is een klein kunststof doosje waarin een buigzaam metalen plaatje zit dat een dubbel ‘klik-klik’ geluid maakt wanneer het ingedrukt wordt. Dit is een zeer kenmerkend, eenduidig geluid waarmee een trainer een dier veel duidelijker dan met stem alleen specifiek gedrag kan ‘aanwijzen’. Het dier wordt geleerd dat het geluid van de clicker voorspelt dat er een beloning volgt. Zo wordt de training minder afhankelijk van de daadwerkelijke beloning omdat, als uw kat eenmaal de link heeft gelegd tussen klik en beloning, het dier zal begrijpen dat het geluidssignaal het gewenste gedrag markeert.

Welke beloning u het beste kunt gebruiken, zal altijd van de kat afhangen. Sommige katten doen graag hun best voor kleine stukjes gekookte kip of andere luxe snacks. Anderen jagen als beloning ook graag op een stuk touw. Verwacht niet dat uw kat iets voor u zal doen alleen voor een aai of complimentje. Zoek dus eerst een passende beloning en bedenk vervolgens welk signaal u gaat gebruiken.

Leer nu de kat eerst wat het geluidssignaal betekent. Dit doet u door meerdere keren het geluid te laten horen en direct daarna de beloning te geven. Als uw kat bij het horen van het geluid meteen kijkt waar zijn beloning blijft, heeft hij begrepen dat het geluid de beloning voorspelt. Nu kunt u het signaal gaan inzetten bij de training.

Trainen om het kattenluik te gebruiken

Uw kat leren hoe een kattenluikje werkt is een voorbeeld van iets dat u met behulp van clickertraining kunt doen. Deel de oefening op in kleine stukjes. U zult uw kat eerst moeten leren om door het gat in de deur te lopen. Begin met het luikje wijd open te zetten. Bevestig het juiste gedrag telkens met de clicker en geef aansluitend een beloning. In eerste instantie kunt u clicken en belonen voor bijvoorbeeld het snuffelen aan de opening. Vervolgens vraagt u steeds meer, en moet uw kat bijvoorbeeld zijn kop een stukje door de opening doen om de beloning te verdienen. Zo komt hij stapje voor stapje dichter bij het gewenste gedrag.

Als uw kat heeft geleerd om zonder aarzelen in en uit te lopen, kunt u het luikje gedeeltelijk dicht doen. Nu begint u weer met clicken en belonen voor eerst snuffelen aan het deurtje, dan voor een stukje tegen het deurtje duwen, dan voor zijn kop door het deurtje doen. Uw kat leert zo dat hij tegen het luikje moet duwen om erdoor te kunnen. Ook dit moet herhaaldelijk bevestigd en beloond worden. Tot slot kunt u uw kat dan leren dat hij bevestigd en beloond wordt als hij het gesloten kattenluik openduwt en naar buiten gaat.

Er zijn ook andere manieren om uw kat te trainen om een kattenluik te gebruiken. Een methode zonder gebruik van een clicker is als volgt: als uw kat gewend is achter een speeltje of stukje touw aan te lopen en te jagen, houdt u het kattenluikje open en trekt het touwtje of speeltje er langzaam doorheen. Vanuit de optiek van de kat lijkt het dan alsof het speeltje verdwijnt. Dat is een sterke prikkel om erachteraan te gaan.  De kat beloont zichzelf door het vangen van de “prooi” aan de andere kant van het kattenluikje. Vervolgens herhaalt u dit spelletje waarbij het luikje telkens wat meer dicht wordt gehouden. Zo leert uw kat dat hij op een gegeven moment tegen het luikje moet aan duwen om het te openen. Eventueel kunt u een stukje vlees of kaas aan een touwtje binden bij katten die sterk voergevoelig zijn.

Wie traint wie?

Training is tweerichtingsverkeer! U probeert uw kat te leren om zich te gedragen zoals u dat wilt, maar tegelijkertijd probeert uw kat ú te trainen en te plooien naar zijn wensen. Wanneer u de basisprincipes van gedragstraining onder de knie heeft, zult u in ieder geval van uw kat kunnen leren hoe hij uw gedrag weet te bespelen!

Als u uw kat wilt trainen

• Stel een duidelijk doel. Bijvoorbeeld: u wilt uw kat kunnen borstelen. Welk gedrag van uw kat verwacht u, wanneer kunt u zeggen dat u uw doel heeft bereikt?
• Deel de oefening op in kleine stukjes. Een kat loopt misschien al weg zodra hij de borstel ziet, laat staan dat u hem mag borstelen.
• Zoek naar een beloning waar uw kat echt dol op is. Een alledaags brokje voeding is geen echte beloning als er de hele dag een bakje eten voor uw kat klaarstaat. Een bijzondere snack is een echte beloning en goede motivator.
• Gebruikt u voedsel als beloning, geef dan kleine hapjes zodat u uw kat veelvuldig kunt belonen tijdens elke trainingssessie.
• Kies voor u begint een duidelijk signaal om goed gedrag te bevestigen. Dit kan een clickersignaal zijn (houd de clicker niet te dicht bij uw kat en zorg dat u hem niet laat schrikken met het aanvankelijk onbekende geklik) of een vast, kort commando met de betekenis ‘hier wordt je voor beloond’. Voorbeelden van commando’s zijn ‘Yes’ of ‘Goed’. Spreek dit altijd kort en op dezelfde toon uit. Kies een woord dat u verder niet veel gebruikt, want na het gebruik van het woord moet altijd een beloning volgen!
• Bouw rustig op. Een manier om het doel “de kat borstelen” in kleine stukjes op te delen kan als volgt zijn: beloon de kat eerst als hij niet wegloopt wanneer u de borstel pakt. Daarna als hij naar u toe komt als u hem roept, terwijl u de borstel in de hand hebt. Ook het snuffelen aan de borstel is een beloning waard. De volgende stap kan dan zijn om de kat te aaien met uw hand, terwijl u de borstel vasthebt. Daarna een keer zachtjes over de rug aaien met de borstel, en dit uiteindelijk steeds verder uit te breiden.
• Ga niet te snel en beloon alleen goed gedrag! Een aantal stappen zult u misschien vele malen moeten herhalen voordat het gewenste bedrag bevestigd is. Pas daarna kunt u aan een volgende stap denken. De ene kat is de andere niet!
• Straf uw kat nooit tijdens gedragstrainingen. Zelfs een kleine berisping kan averechts werken. Vertrouw dus op beloning om het gewenste gedrag te versterken en negeer ongewenst gedrag.