Een hek om de tuin of een kattenren?

Veel mensen aarzelen om een kat aan te schaffen omdat ze hun kat enerzijds een gelukkig en normaal leven buiten gunnen, maar zich anderzijds zorgen maken over de veilig- en gezondheidsrisico's buiten. Als u kiest voor veiligheid is uw kat niet per definitie veroordeeld tot een leven binnenshuis, er zijn ook andere oplossingen.

Een 'binnenkat' (een kat die zijn hele leven nooit buiten komt) past zich over het algemeen redelijk goed aan deze levensstijl aan, mits hij gezelschap en genoeg aandacht krijgt. Toch kleven er beperkingen aan een leven binnenshuis en kan het verre van ideaal zijn. Een oplossing waarbij een kat ook toegang heeft tot de tuin verdient de voorkeur.

Veiligheid voorop

Een omheinde leefruimte biedt veel voordelen. Veiligheid is één van de belangrijkste argumenten, maar er zijn er meer: geen angst meer voor verkeersongelukken, geen ruzie met buren omdat uw kat hun mooiste tuinplanten heeft uitgegraven, geen gevaar voor verwondingen door andere katten of roofdieren... Hoe hoger de risico's voor u en uw kat, hoe groter de noodzaak om een afgesloten buitenverblijf te maken.

Een hek of een ren?

U heeft twee mogelijkheden: een hek om de tuin of een kattenren bouwen. De eerste mogelijkheid is dus om de tuin deels of geheel te omheinen zodat uw kat er niet uit kan. Een dergelijke omheining kan, met toestemming van uw buren, zo gemaakt worden dat het tegelijkertijd andere katten buiten uw tuin houdt. Dit is bijzonder nuttig als u veel last heeft van andermans katten die in uw tuin komen graven. Bomen op de erfgrens en over het hek hangende takken vormen vaak het grootste probleem. Katten kunnen dan in een boom klimmen, over het hek springen en ontsnappen. Door slim te snoeien kunt u het uw kat moeilijker maken, maar dit is vaak niet afdoende om ontsnapping definitief te voorkomen.

Bomen afschermen

U kunt er ook voor kiezen om uw kat de toegang tot de bomen te ontzeggen, ofwel door een 'hoed' om de boom te bouwen, ofwel door een kransvormige afrastering om de stam de bouwen. Snoei bomen die een ontsnappingsgevaar vormen op tot een hoogte van circa 1,80 meter en hang onder de laagste takken gaas zodat uw kat niet verder kan klimmen. Breng voor de bevestiging van het gaas een metalen ring of kabel om de boomstam aan (niet te strak). Maak op dezelfde hoogte een tweede ring (kabel) aan de takken vast, één meter uit de stam. Breng gaas aan tussen de twee ringen en gebruik de ringen en takken om het gaas op regelmatige tussenafstanden te bevestigen. Op plekken waar bomen de omheining bijna raken, kunt u het gaas voor de veiligheid het beste door laten lopen tot aan de omheining en ook daaraan bevestigen. Bladeren en kleine takken groeien al snel door de afrastering heen, waardoor de constructie niet direct storend is voor het beeld van uw tuin.

Let op: aan het kappen, knotten of snoeien van bomen zijn in veel gevallen via gemeentelijke of andere regelgeving beperkingen gesteld. Voor zogenaamde monumentale bomen gelden zelfs bijzonder strenge regels.

Een oplossing op maat

Tuinen zijn er in alle maten en vormen: een goede oplossing voor het omheinen van de ene tuin werkt niet per definitie voor andere tuinen. Met een beetje creativiteit is er altijd wel een manier te vinden om ten minste in een deel van de tuin een veilig onderkomen te maken voor uw kat. Problemen met de afscheiding met de buren, niveauverschillen, overhangende takken etc. zijn onvermijdelijk maar oplosbaar als u rekening houdt met onderstaande adviezen.

Een tuin katveilig maken

Om een tuin katveilig te maken, heeft u een omheining nodig van tenminste 1,80 meter hoog. Als u voor de afrastering een basisconstructie van houten palen gebruikt, moeten de palen dus minstens 2,30 meter lang zijn, er rekening mee houdend dat de palen stevig in de grond moeten komen. De palen moeten een doorsnede van ten minste 80 x 50 millimeter hebben bij een tussenafstand van maximaal 1,80 meter. Gebruik bij voorkeur geïmpregneerd hout, verduurzaam al het hout dat in contact komt met de grond en zet de palen vast in beton voor meer stevigheid. Een eventuele bestaande tuinmuur van (beton)steen of metselwerk helpt u snel een eind op weg en kan zo nodig opgehoogd worden met een afrastering op een houten raamwerk. U verfraait de omheining eventueel met een houten vlechtscherm waar u (niet te zware) klimplanten tegenaan kunt laten groeien.

Regels en toestemming

U kunt uw bouwplannen voor een omheining of tuinmuur het beste tevoren met uw buren bespreken om bezwaren achteraf te voorkomen, zeker als er voorheen geen omheining stond. Daarnaast moet u de (gemeentelijke) wetgeving omtrent erf- en perceelafscheidingen respecteren. Voor tuinafscheidingen hoger dan één meter gelegen aan de openbare weg gelden strenge eisen. Voor afscheidingen hoger dan twee meter moet u altijd bij de gemeente een (lichte) bouwvergunning aanvragen. Afhankelijk van het bestemmingsplan, mogelijke bijzondere welstandseisen in uw wijk, verzwaarde eisen in verband met een beschermd stads- op dorpsgezicht of monument kunnen extra beperkingen gelden. Hoe de situatie ook is, het is beter om overleg te plegen met uw buren en Bouw- en Woningtoezicht voordat u kosten maakt.

Werkwijze

Het deel van de afrastering dat uw kat feitelijk binnenhoudt, is een overhangende constructie aan de bovenkant van het hekwerk of de muur. Hiervoor zijn legio oplossingen: een stijf raamwerk of afstandhouders en spandraden, gebruik van gaas of een net, diverse materialen en maaswijdtes... Gaas is duurzamer dan een vogelnet maar uw kat klimt er vaak makkelijker in. Welke materialen u ook kiest, de aanpak is in basis dezelfde.

De basis

Maak een omheining, schutting of muur van de gewenste hoogte. Aan de bovenkant maakt u een horizontaal overhangende afrastering van ten minste 50 centimeter breed die voorkomt dat uw kat over de afscheiding klimt. In plaats van een horizontale afscheiding kunt u ook kiezen voor een afrastering die schuin naar boven wijst onder een hoek van 45 graden. Dit heeft zowel voor- als nadelen: uw kat springt er vanuit bomen in de tuin minder makkelijk op, maar klimt er van onderaf makkelijker in waardoor het laatste afhangende deel van de afrastering iets langer moet worden. Dit laatste afhangende deel bestaat uit een verticale afrastering van ongeveer 30 centimeter hoog. De totale omheining loopt dus circa 1,80 meter vertikaal omhoog, dan 0,50 meter terug de tuin in (horizontaal of onder 45 graden omhoog) en tot slot 0,30 meter vertikaal omlaag.

De constructie van de overhangende delen kan bestaan uit een stijf (houten of metalen) raamwerk of maakt u door metalen afstandhouders aan de muur of palen te bevestigen en daartussen draden te spannen.

Gaas

Op deze constructie brengt u gepuntlast (al dan niet geplastificeerd) metaalgaas of kippengaas aan. Niet of bind dit gaas aan de onderconstructie. Gebruik gaas met een draaddikte van 1,6 mm en een maaswijdte van maximaal 2,5 centimeter. Kippengaas is goedkoper maar minder duurzaam. Bij een maaswijdte groter dan 2,5 centimeter loopt u gevaar dat uw kat, zeker een kitten of smalle Oosterse kat, zijn kop door het gaas duwt en vast komt te zitten. En dat wilt u niet! Bij geweven gaassoorten bestaat het risico dat uw kat de mazen kan oprekken om er alsnog zijn kopje door te steken. Ook dat wilt u ten koste van alles voorkomen!

Gaas of vogelnet moeten met de nodige zorg bevestigd worden en ook de naden in het gaas of net moeten de vastberaden ontsnappingspogingen van een nieuwsgierige kat kunnen doorstaan. U kunt metaaldraad door de naden weven of de naden op regelmatige tussenafstanden aan de spandraden (of het raamwerk) vastbinden. Ga hierbij uit van een tussenafstand van hooguit 25 centimeter, liefst minder.

Over het algemeen klimt een kat probleemloos in het gaas maar ook in de houten staanders, of deze nu vóór of achter het gaas staan. Laat het gebeuren en zie het als een voordeel van dit soort gaas dat uw kat het kan gebruiken als een speeltoestel. Het komt op het overhangende deel van de afrastering aan om uw kat tegen te houden. Zo niet het horizontale deel, dan toch zeker het afhangende deel zal zelfs de meest lenige katten belemmeren om echt te ontsnappen.

Ook onderaan de omheining moet het gaas of net goed vastgezet worden. Zet het op gepaste tussenafstanden vast op muur of een stevige achterwand, of graaf het gaas minstens 10 centimeter in, want een slimme kat vindt elk gaatje waar hij uit kan. Ook dieren van buitenaf zullen proberen door de omheining te komen, dus graaf de afrastering zo diep mogelijk in.

Verschillende vormen

In plaats van de beschreven constructie in de vorm van een omgekeerde letter L, kunt u ook een T-vormige of Y-vormige constructie bouwen die tegelijkertijd katten van buitenaf de toegang tot uw tuin ontzegt. Denk eraan dat vanaf binnen of buiten katten via overhangende takken of bomen binnen 2,5 meter van de omheining op de omheining en in of uit uw tuin kunnen springen. Een Y-vormige constructie heeft in dit opzicht het voordeel dat een kat minder snel op de hellende afrastering zal springen.

De poort afschermen

Ook ter plaatse van de tuinpoort(en) moet de omheining doorlopen. De afrastering kan al dan niet direct boven de poort doorlopen en moet aan de zijkanten en bovenkant van de toegang katveilig gemaakt worden. Zorg dat uw kat ook niet onder de poort door kan kruipen. Dit kunt u bereiken door de stoep eventueel plaatselijk op te hogen en/of door de onderkant van de poort zo ver als praktisch mogelijk te verlengen met een dwarsbalk en gaas. Als de tuinpoort uitkomt op een openbare weg kan voor een van buitenaf zichtbare omheining een bouwvergunning nodig zijn. Over het algemeen geldt dit niet als de poort niet aan de weg ligt en lager is dan twee meter. Nogmaals, doe navraag bij Bouw- en Woningtoezicht voor u begint te bouwen. Uiteraard wordt een poort gebouwd om gebruikt te worden. Een kat zou geen kat zijn als hij niet probeert weg te glippen als de poort openstaat. Een bordje 'S.V.P. poort sluiten' is misschien geen overbodige waarschuwing voor gebruikers.

Een kattenren

Als u de hele tuin heeft afgezet, zal uw kat altijd weer via een kattenluikje naar binnen kunnen, maar in sommige gevallen is dit door de vorm of afmeting van de tuin geen werkbare oplossing. Een kattenren is dan een alternatief. Uw kat moet ook dan onderdak kunnen vinden op momenten dat het slecht weer is. Als de ren aan het huis grenst, kunt u zorgen voor een kattenluikje of raam naar binnen. In andere gevallen kunt u in de kattenren een schuilplaats maken, gebruik makend van een tuinhuisje bijvoorbeeld.

De kattenren kan een afgezet stuk van de tuin zijn of een aparte constructie. Een open ren bestaat uit vier 'wanden' zonder dak. De constructie van de wanden is hetzelfde als voor de hierboven beschreven tuinomheining. Een gesloten kattenren heeft ook een 'dak' gemaakt van lichtdoorlatende PVC (of polycarbonaat) platen of gaas, te vergelijken met een gaasconstructie tegen vogels rond een fruitboom. Voor grotere dakoppervlakken wordt het gebruik van PVC plaat met een UV-filter aanbevolen. Zowel gaas als PVC platen kunnen worden bevestigd op een lichte draagconstructie. PVC platen vangen meer wind (en sneeuw) dan gaas en vragen om een robuustere uitvoering met houten delen van 100 x 50 millimeter in plaats van 80 x 50 millimeter en diagonalen windverbanden voor de stijfheid. Wederom wordt geadviseerd om vooraf navraag te doen bij Bouw- en Woningtoezicht over de eisen aan uw kattenren.

Een vrijstaande kattenren of een verbinding met het woonhuis?

Als u de afmetingen en plaats van een kattenren bepaalt, is de eerste vraag hoe u en de katten straks toegang krijgen tot de ren. Er zijn twee mogelijkheden:
1. een vrijstaande kattenren waar u uw katten 's ochtends inzet en 's avonds weer uithaalt.
2. een kattenren die direct of indirect verbonden is met de woning zodat uw katten zelf in en uit kunnen.

Een vrijstaande kattenren moet voorzien zijn van een comfortabel binnenverblijf voor het geval het slecht weer is. Een tuinhuisje of tuinschuur kan prima dienen als binnenverblijf, maar moet wel voorzien worden van warmte-isolatie en van een gemakkelijk schoon te houden, afwasbare vloer- en wandbekleding. Spaanplaat met een melamine coating is hiervoor een prima oplossing en vraagt minder onderhoud dan een goede laag hoogglanslak. Het huisje moet ook voor mensen eenvoudig toegankelijk zijn en dus voldoende hoogte bieden, of het nu permanent, alleen overdag of een paar uur per dag door uw katten gebruikt wordt. Ga uit van een minimum inwendige hoogte van 1,80 meter. Zo hebt u genoeg ruimte voor uw hoofd maar kunt u ook het plafond eenvoudig schoonmaken. De afmetingen van het huisje hangt af van het aantal katten dat het moet huisvesten en de inrichting. Een vloeroppervlak van minimaal 1,50 vierkante meter is voldoende voor één of twee katten. Als het buitenverblijf groot genoeg is voor een toilethoek, hoeft u geen ruimte te reserveren voor een kattenbak in het binnenverblijf. Reserveer wel ruimte voor waterbakjes, eetbakjes, ligbedjes en stoelen voor zowel katten als bezoekers. Laat u niet verleiden om het huisje tegelijkertijd als opslagplaats voor tuingereedschap te gebruiken, daar krijgt u later spijt van.

Als uw katten de kattenren dagelijks gebruiken, is de vraag hoe ze daar komen. Brengt u ze er 's ochtends naartoe en haalt u ze 's avonds weer binnen, of is het makkelijker om het buitenverblijf aan de woning te verbinden, rechtstreeks, of via een of andere tussensluis? Als uw katten al een kattenluikje gebruiken is dat makkelijk, maar u kunt ook overwegen om een raam als toegang te gebruiken. Eén van de oplossingen is om een buitenren aan het huis te bouwen over de helft van de breedte van uw tuin. De ren kan verfraaid worden met klimplanten. Als u een vrijstaand verblijf bouwt, kan het zinvol zijn om het ook aan de bovenkant af te sluiten om te voorkomen dat andere katten binnenkomen. Overleg met uw buren is ook hier belangrijk.

Verzorging

Voor elk type kattenren rijzen dezelfde vragen: hoe komen uw katten bij hun voeding en drinken, waar kunnen ze lekker liggen en waar staan eventueel de kattenbakken? Als uw katten vierentwintig uur per dag van de ren naar de woning kunnen is het antwoord eenvoudig. Katten die 's nachts naar binnen gaan, zullen op regenachtige dagen toch vaak liever een kattenbak gebruiken dan in de regen hun behoefte te doen. Er moet altijd vers drinkwater beschikbaar zijn, dus als uw katten niet altijd naar binnen kunnen, moet ook buiten een drinkwatervoorziening zijn.

Speelgelegenheid

Elk kattenverblijf moet vooral ook speel- en klimgelegenheid bieden. Als uw tuin of kattenren die gelegenheden niet van nature al biedt, kunt u zelf zorgen voor krabpalen, plankjes en klimtoestellen. U kunt met houten takken en stukken boomstam uitdagende klimobjecten bouwen zodat uw katten wel wat anders te doen hebben dan op zoek te gaan naar ontsnappingsmogelijkheden.

Onderhoud

Zeker een houten constructie vraagt om onderhoud. Gebruik geen verf op basis van voor katten gevaarlijke stoffen. Er zijn producten op de markt die hieraan voldoen en producten die eerst goed moeten drogen voordat ze veilig in gebruik kunnen worden genomen. Het is uiteraard belangrijk om ook de onderhoudsstaat van de afrastering regelmatig te controleren, inclusief spandraden, en zwakke punten, zoals bevestigingen en naden. Zorg bovendien dat de afrastering niet bezwijkt onder het gewicht van afgevallen bladeren of takken of door een dikke laag sneeuw.

Veiligheid

Tot slot een opmerking over het beschermen van uw katten en spullen tegen diefstal en andere gevaren van buitenaf. Elk buitenverblijf waar uw katten in uw afwezigheid een deel van de dag doorbrengen, moet veilig afgesloten kunnen worden. Net zo goed als u deuren en ramen bij afwezigheid vergrendelt, doet u er goed aan om alle toegangen tot uw kattenverblijf af te sluiten. Gebruik bijvoorbeeld een sluiting met een hangslot. Zorg zeker voor een goede beveiliging als mogelijke inbrekers vanuit uw kattenren vrij toegang tot uw woning hebben!

Het bouwen van een omheining of buitenverblijf brengt werk met zich mee, maar het eindresultaat van al uw inspanningen mag er zijn: een tevreden kat en een opgeluchte eigenaar die allebei kunnen genieten van een uitstekend compromis tussen veiligheid en vrijheid.